Στις 18-8-2013 έγιναν στον Ομαλό εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Διοργανωτές των εκδηλώσεων ήταν η Περιφέρεια Κρήτης, οι Δήμοι Καντάνου-Σελίνου, Πλατανιά και Σφακίων, το Ιδρυμα ερευνών και μελετών "Ελ. Βενζέλος" και ο σύλλογος των απανταχού Λακκιωτών.
Μεταξύ των άλλων έγιναν και τρεις ομιλίες. Από τον π. Βλαβογιλάκη, εκπαιδευτικό-συγγραφέα, από τον κ. Ν. Παπαδάκη, γενικό διευθυντή στο Ιδρυμα ερευνών και μελετών "Ελ. Βενζέλος" και από τον Πρόεδρο του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου κ. Λουκά Μπασιά.
Λεπτομέρειες βλέπε σε εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 19-8-2013 και Σελινιώτικα Νέρα στις 29-8-2013.
Παρουσιάζεται παρακάτω η δεκάλεπτη, σύμφωνα με το πρόγραμμα, ομιλία
του κ. Μπασιά.
Η συμβολή των Σελινιωτών στους αγώνες για την απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωση της με την Ελλάδα, από την επανάσταση του 1866 -1869 και μετά.
Η συμβολή των Σελινιωτών στους αγώνες για την απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωση της με την Ελλάδα, από την επανάσταση του 1866 -1869 και μετά.
Στην σύντομη αυτή ομιλία θα αναφερθώ πολύ συνοπτικά στη συμβολή των Σελινιωτών στους αγώνες για την απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωση της με την Ελλάδα, από την μεγάλη επανάσταση του 1866-1869 και μετά.
Βεβαίως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το Σέλινο είχε δώσει το παρόν και στις προηγούμενες επαναστάσεις. Από την πρώτη το 1770, του Δασκαλογιάννη, οπότε και μεγάλο μέρος του καταστράφηκε από τους τούρκους, μέχρι και την επανάσταση του 1858.
Αλλά και σε ακόμη παλαιότερες ιστορικές περιόδους το Σέλινο είχε και πάλι συμμετάσχει στους αγώνες για την απελευθέρωση της Κρήτης από τους δυνάστες της. Παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του ο Γεωργ. Καντανολέων, από το Κουστογέρακο Σελίνου, που ηγήθηκε μεγάλης επανάστασης εναντίον των Ενετών κατακτητών.
Η επανάσταση του 1866-1869
Από όλες τις επαναστάσεις που έγιναν εναντίον των Τούρκων η επανάσταση του 1866-1869, που διήρκησε τρία χρόνια, χαρακτηρίστηκε ως μεγάλη. Στα χρόνια αυτά, έγιναν πολλές, μεγάλες και αιματηρές μάχες. Τα θύματα στην επανάσταση αυτή ήταν πολυπληθέστερα από κάθε άλλη και οι καταστροφές που συνέβησαν ήσαν επίσης τρομερές. Γι αυτό και θα αναφερθώ λίγο περισσότερο σε αυτήν σε σχέση με τις υπόλοιπες.
Οι προσυνεννοήσεις
Πολύ πριν κηρυχθεί η επανάσταση γινόντουσαν διάφορες προ –συνεννοήσεις, στις οποίες συμμετείχαν και οι Σελινιώτες. Ο ιστορικός Μουρέλλος γράφει σχετικά:
«Η κατάσταση είχε φθάσει πια στο απροχώρητο και η πρώτη κίνηση ήρχισε. Ο Χατζή Μιχάλης Γιάνναρης, συνεννοήθηκε με τους Μαντάκηδες, τους Νικολούδηδες, τους Μπασιάδες, τον Αναγνώστη και Μάρκο Παπαγιαννάκη και μερικούς απ’ τους πρώτους των Σφακιών και βγήκαν στον Ομαλό για να σκεφθούν, ποια θα ήταν η γραμμή, που θα έπρεπε ν΄ ακολουθήσουν, γιατί ο λαός εστέναζε από την πείνα και τας πιέσεις.»
Οπως προκύπτει από άλλες πηγές, στις συνεννοήσεις αυτές συμμετείχαν από τους Σελινιώτες και οι Γεώργ. Κορκίδης, Ιωάννης Φιωτάκης, Κωνσ. Κριάρης και άλλοι.
Σύμφωνα με τις σημειώσεις του Κωσταντή Μπασιά, τις συνεννοήσεις μεταξύ Σελινιωτών και Λακιωτών διεξήγαγε ο ίδιος, επειδή είχε πολλούς συγγενείς Λακκιώτες, μεταξύ των οποίων τον γενναίο οπλαρχηγό Νικόλαο Νικολούδη.
Πολύ πριν κηρυχθεί η επανάσταση γινόντουσαν διάφορες προ –συνεννοήσεις, στις οποίες συμμετείχαν και οι Σελινιώτες. Ο ιστορικός Μουρέλλος γράφει σχετικά:
«Η κατάσταση είχε φθάσει πια στο απροχώρητο και η πρώτη κίνηση ήρχισε. Ο Χατζή Μιχάλης Γιάνναρης, συνεννοήθηκε με τους Μαντάκηδες, τους Νικολούδηδες, τους Μπασιάδες, τον Αναγνώστη και Μάρκο Παπαγιαννάκη και μερικούς απ’ τους πρώτους των Σφακιών και βγήκαν στον Ομαλό για να σκεφθούν, ποια θα ήταν η γραμμή, που θα έπρεπε ν΄ ακολουθήσουν, γιατί ο λαός εστέναζε από την πείνα και τας πιέσεις.»
Οπως προκύπτει από άλλες πηγές, στις συνεννοήσεις αυτές συμμετείχαν από τους Σελινιώτες και οι Γεώργ. Κορκίδης, Ιωάννης Φιωτάκης, Κωνσ. Κριάρης και άλλοι.
Σύμφωνα με τις σημειώσεις του Κωσταντή Μπασιά, τις συνεννοήσεις μεταξύ Σελινιωτών και Λακιωτών διεξήγαγε ο ίδιος, επειδή είχε πολλούς συγγενείς Λακκιώτες, μεταξύ των οποίων τον γενναίο οπλαρχηγό Νικόλαο Νικολούδη.
Η έναρξη των εχθροπραξιών της επανάστασης έγινε στο Σέλινο
Όπως αναφέρει ο ιστορικός Παν. Κριάρης, το σύνθημα της ενάρξεως των εχθροπραξιών της επανάστασης εδόθη την νύκτα της 15ης προς την 16ην Αυγούστου στο Σέλινο. Επίσης το πρωί της 16-17 Αυγούστου γενναίοι άνδρες υπό τον Κριάρη επιτέθηκαν κατά της φρουράς στον Σταυρό. Ο ίδιος αναφέρει πως η κατάληψη του Σταυρού της Κανδάνου εχρησίμευσε πλέον ως το πρώτον έναυσμα της ενάρξεως των εχθροπραξιών της επανάστασης.
Όπως αναφέρει ο ιστορικός Παν. Κριάρης, το σύνθημα της ενάρξεως των εχθροπραξιών της επανάστασης εδόθη την νύκτα της 15ης προς την 16ην Αυγούστου στο Σέλινο. Επίσης το πρωί της 16-17 Αυγούστου γενναίοι άνδρες υπό τον Κριάρη επιτέθηκαν κατά της φρουράς στον Σταυρό. Ο ίδιος αναφέρει πως η κατάληψη του Σταυρού της Κανδάνου εχρησίμευσε πλέον ως το πρώτον έναυσμα της ενάρξεως των εχθροπραξιών της επανάστασης.
Η οργάνωση στρατοπέδων στο Σέλινο και η εκλογή αρχηγών
Λίγο πριν την κήρυξη της, πέντε στρατόπεδα (κολώνες) είχαν δημιουργηθεί στην επαρχία Σελίνου. Στην Λειβάδα, στη Σκάφη – Αργαστήρι, στα Τεμένια, στη θέση Στεφανόπετρα και στον Πελεκάνο.
Σύμφωνα με τον Παν. Κριάρη, στις αρχές του 1867, κατά το πρώτο δηλαδή διάστημα της επανάστασης του 1866-1869, έγιναν οι επίσημες αναγνωρίσεις των αρχηγών της. Αναγνωρίστηκαν στην επαρχία Σελίνου οι Κωνσ. Κριάρης και Γεώργιος Κορκίδης ως πρωτεύοντες, ο Βαρδής Πωλιουδάκης (Πωλιουδόβαρδας) υπαρχηγός του πρώτου, ο Ιωσήφ Κοτσιφάκης, ο Αντώνιος Μπασιάς και μετά τον θάνατο του, όταν σκοτώθηκε σε μάχη λίγο αργότερα, ο αδελφός του Κωσταντής Μπασιάς, ο Μάρκος Παπαγιαννάκης και ο Αναγν. Γρυφάκης ως δευτερεύοντες. Ο ιστορικός Ψιλλάκης προσθέτει και τον Παπακασέλο. Αργότερα πάντως αναγνωρίστηκαν και άλλοι.
Λίγο πριν την κήρυξη της, πέντε στρατόπεδα (κολώνες) είχαν δημιουργηθεί στην επαρχία Σελίνου. Στην Λειβάδα, στη Σκάφη – Αργαστήρι, στα Τεμένια, στη θέση Στεφανόπετρα και στον Πελεκάνο.
Σύμφωνα με τον Παν. Κριάρη, στις αρχές του 1867, κατά το πρώτο δηλαδή διάστημα της επανάστασης του 1866-1869, έγιναν οι επίσημες αναγνωρίσεις των αρχηγών της. Αναγνωρίστηκαν στην επαρχία Σελίνου οι Κωνσ. Κριάρης και Γεώργιος Κορκίδης ως πρωτεύοντες, ο Βαρδής Πωλιουδάκης (Πωλιουδόβαρδας) υπαρχηγός του πρώτου, ο Ιωσήφ Κοτσιφάκης, ο Αντώνιος Μπασιάς και μετά τον θάνατο του, όταν σκοτώθηκε σε μάχη λίγο αργότερα, ο αδελφός του Κωσταντής Μπασιάς, ο Μάρκος Παπαγιαννάκης και ο Αναγν. Γρυφάκης ως δευτερεύοντες. Ο ιστορικός Ψιλλάκης προσθέτει και τον Παπακασέλο. Αργότερα πάντως αναγνωρίστηκαν και άλλοι.
Οι κυριότερες μάχες είτε μέσα στο Σέλινο είτε εκτός από αυτό που έλαβαν μέρος οι Σελινιώτες αρχηγοί και οπλαρχηγοί με τους άνδρες τους
Κατά την μεγάλη αυτή επανάσταση έγιναν πολλές δεκάδες μάχες με τους Τούρκους είτε μέσα στην επαρχία Σελίνου είτε σε άλλες περιοχές.
Λόγω του περιορισμένου χρόνου της ομιλίας δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν λεπτομέρειες γι αυτές. Πάντως μέσα στο Σέλινο, σε διάφορα μέρη του, έγιναν μεγάλες μάχες κυρίως στις παρακάτω χρονικές περιόδους:
Τα τέλη Αυγούστου 1866 μέχρι και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.
Τον Δεκέμβριο 1866 που εισέβαλε ο Μουσταφάς πασάς στην επαρχία.
Τον Αύγουστο του 1867 και τέλος από τον Φεβρουάριο 1868 μέχρι το καλοκαίρι του ίδιου έτους.
Εκτός όμως από τις μάχες που έγιναν στο Σέλινο, κατά τις οποίες οι Σελινιώτες αντιμετώπισαν τους Τούρκους σχεδόν πάντα συμπολεμώντας με αρχηγούς των άλλων επαρχιών, οι Σελινιώτες έλαβαν επίσης μέρος στις περισσότερες πολεμικές επιχειρήσεις που έγιναν στις άλλες επαρχίες των Χανίων, όταν οι Τούρκοι προσπαθούσαν να καταπνίξουν την επανάσταση στις περιοχές αυτές.
Ενδεικτικά αναφέρονται μάχες που έλαβαν μέρος:
Μάχη στην Χωστή και Καράνου, στο Χοιρόσπηλιο Κυδωνίας ,στις Κακές πλευρές, στην Κίσσαμο τον Μάρτιο 1867, στον Αποκόρωνα και την Κράπη την άνοιξη του 1867, στην Γωνιά Κισσάμου, στην Αράδαινα Σφακίων, στο Μονοδένδρι-Πλατανέ-Αμπελάκια Κισσάμου, στις Φώκιες, στα Προσέλια, στο Φραγγοκάστελο, στο Μπρόσνερο και σε πολλά άλλα μέρη.
Τελικά η επανάσταση έσβησε. Θα ακολουθήσει όμως μετά από δέκα χρόνια άλλη επανάσταση.
Κατά την μεγάλη αυτή επανάσταση έγιναν πολλές δεκάδες μάχες με τους Τούρκους είτε μέσα στην επαρχία Σελίνου είτε σε άλλες περιοχές.
Λόγω του περιορισμένου χρόνου της ομιλίας δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν λεπτομέρειες γι αυτές. Πάντως μέσα στο Σέλινο, σε διάφορα μέρη του, έγιναν μεγάλες μάχες κυρίως στις παρακάτω χρονικές περιόδους:
Τα τέλη Αυγούστου 1866 μέχρι και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.
Τον Δεκέμβριο 1866 που εισέβαλε ο Μουσταφάς πασάς στην επαρχία.
Τον Αύγουστο του 1867 και τέλος από τον Φεβρουάριο 1868 μέχρι το καλοκαίρι του ίδιου έτους.
Εκτός όμως από τις μάχες που έγιναν στο Σέλινο, κατά τις οποίες οι Σελινιώτες αντιμετώπισαν τους Τούρκους σχεδόν πάντα συμπολεμώντας με αρχηγούς των άλλων επαρχιών, οι Σελινιώτες έλαβαν επίσης μέρος στις περισσότερες πολεμικές επιχειρήσεις που έγιναν στις άλλες επαρχίες των Χανίων, όταν οι Τούρκοι προσπαθούσαν να καταπνίξουν την επανάσταση στις περιοχές αυτές.
Ενδεικτικά αναφέρονται μάχες που έλαβαν μέρος:
Μάχη στην Χωστή και Καράνου, στο Χοιρόσπηλιο Κυδωνίας ,στις Κακές πλευρές, στην Κίσσαμο τον Μάρτιο 1867, στον Αποκόρωνα και την Κράπη την άνοιξη του 1867, στην Γωνιά Κισσάμου, στην Αράδαινα Σφακίων, στο Μονοδένδρι-Πλατανέ-Αμπελάκια Κισσάμου, στις Φώκιες, στα Προσέλια, στο Φραγγοκάστελο, στο Μπρόσνερο και σε πολλά άλλα μέρη.
Τελικά η επανάσταση έσβησε. Θα ακολουθήσει όμως μετά από δέκα χρόνια άλλη επανάσταση.
Η επανάσταση του 1878
Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878 η ήττα της Τουρκίας, φάνηκε σαν η κατάλληλη ευκαιρία για να αποχτήσει το νησί την ελευθερία του. Οταν άρχισαν οι συγκρούσεις με τους Τούρκους, οι περισσότεροι Τούρκοι των επαρχιών έσπευσαν στα Χανιά. Εκεί αφού ασφάλισαν τις οικογενείες των ενώθηκαν με τον Τουρκικό στρατό και τους βασιβουζούκους των πόλεων και άρχισαν αμέσως επιθέσεις κατά των γύρω χωριών. Οι Σελινιώτες Κριάρης, Κορκίδης, Μπασιάς, Γρυφάκης, Κοτσιφάκης, Γεωργιακάκης, Κουνδουροσήφης, Παπαγιαννάκης και πολλοί άλλοι αρχηγοί και οπλαρχηγοί από τις άλλες επαρχίες του Νομού Χανίων ευρίσκοντο στρατοπεδευμένοι στον Αλικιανό.
Ο Τουρκικός στρατός ανερχόμενος σε πολλές χιλιάδες, έφθασε στον Αλικιανό και το Χοιρόσπηλιο όπου έγινε μεγάλη μάχη κατά την οποία φονεύθηκαν πλείστοι από τους τούρκους αλλά και χριστιανοί και έτσι ανεκόπη η προέλαση των Τούρκων.
Ο Μιχ. Αναστασάκης στην ιστορία του γράφει ότι στις 15 Μαίου οι Τούρκοι εξορμούν κατά του Πλατανιά-Αλικιανού με σκοπό να περάσουν στην Κίσαμμο καίγοντες και καταστρέφοντες. Βρήκαν όμως απέναντι τους Σελινιώτες υπό τους Κριάρη, Κορκίδη, Μπασιά, Γιωργιό (δηλαδή τον Γεωργιακάκη), Τρακάκη και άλλους αρχηγούς και οπλαρχηγούς από άλλες επαρχίες, όπως τους Χατζή Μιχάλη, Μάνδακα, Σκαλίδη κτλ, που αντιμετώπισαν την επιδρομή των Τούρκων. Όμως και η επανάσταση αυτή έσβησε. Πάντως οι θυσίες της δεν πήγανε χαμένες. Οι Κρητικοί πέτυχαν τη σύμβαση της Χαλέπας, με την οποία αποκτούσαν κάποιες ελευθερίες. Ετσι μπορούσαν να χτίζουν σχολεία, να κάνουν συλλόγους, να εκδίδουν έντυπα και άλλα διάφορα.
Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878 η ήττα της Τουρκίας, φάνηκε σαν η κατάλληλη ευκαιρία για να αποχτήσει το νησί την ελευθερία του. Οταν άρχισαν οι συγκρούσεις με τους Τούρκους, οι περισσότεροι Τούρκοι των επαρχιών έσπευσαν στα Χανιά. Εκεί αφού ασφάλισαν τις οικογενείες των ενώθηκαν με τον Τουρκικό στρατό και τους βασιβουζούκους των πόλεων και άρχισαν αμέσως επιθέσεις κατά των γύρω χωριών. Οι Σελινιώτες Κριάρης, Κορκίδης, Μπασιάς, Γρυφάκης, Κοτσιφάκης, Γεωργιακάκης, Κουνδουροσήφης, Παπαγιαννάκης και πολλοί άλλοι αρχηγοί και οπλαρχηγοί από τις άλλες επαρχίες του Νομού Χανίων ευρίσκοντο στρατοπεδευμένοι στον Αλικιανό.
Ο Τουρκικός στρατός ανερχόμενος σε πολλές χιλιάδες, έφθασε στον Αλικιανό και το Χοιρόσπηλιο όπου έγινε μεγάλη μάχη κατά την οποία φονεύθηκαν πλείστοι από τους τούρκους αλλά και χριστιανοί και έτσι ανεκόπη η προέλαση των Τούρκων.
Ο Μιχ. Αναστασάκης στην ιστορία του γράφει ότι στις 15 Μαίου οι Τούρκοι εξορμούν κατά του Πλατανιά-Αλικιανού με σκοπό να περάσουν στην Κίσαμμο καίγοντες και καταστρέφοντες. Βρήκαν όμως απέναντι τους Σελινιώτες υπό τους Κριάρη, Κορκίδη, Μπασιά, Γιωργιό (δηλαδή τον Γεωργιακάκη), Τρακάκη και άλλους αρχηγούς και οπλαρχηγούς από άλλες επαρχίες, όπως τους Χατζή Μιχάλη, Μάνδακα, Σκαλίδη κτλ, που αντιμετώπισαν την επιδρομή των Τούρκων. Όμως και η επανάσταση αυτή έσβησε. Πάντως οι θυσίες της δεν πήγανε χαμένες. Οι Κρητικοί πέτυχαν τη σύμβαση της Χαλέπας, με την οποία αποκτούσαν κάποιες ελευθερίες. Ετσι μπορούσαν να χτίζουν σχολεία, να κάνουν συλλόγους, να εκδίδουν έντυπα και άλλα διάφορα.
Η επανάσταση του 1889
Το 1889 η Τουρκική κυβέρνηση θέλησε να περιορίσει τα προνόμια που είχαν δοθεί στο νησί, καταργώντας πολλά μέρη της σύμβασης της Χαλέπας, στέλνοντας στρατό και επαναφέροντας την τρομοκρατία του παρελθόντος.
Στην επαρχία Σελίνου οι αρχηγοί Κωνσταντίνος Κριάρης και Γεώργιος Κορκίδης που διακρίθηκαν σε προηγούμενες επαναστάσεις δεν θα δώσουν το παρόν στην επανάσταση αυτή αφού ο πρώτος είχε ήδη πεθάνει ο δε δεύτερος ήταν μεγάλος σε ηλικία.
Σύμφωνα με τις σημειώσεις του Κωνσταντή Μπασιά, η επανάσταση εκηρύχθη κυρίως υπό της Κρητικής Βουλής κατόπιν συσκέψεως βουλευτών όπως του Αριστείδη Κριάρη, Κακούρη και άλλων. Μετά την κήρυξη της επανάστασης γίνονται συναθροίσεις σε διάφορα μέρη του νομού με σκοπό να παύσει ο λαός να πληρώνει φόρους και να καταργήσουν τις αρχές.
Υστερα από τα παραπάνω οι Σελινιώτες συνάπτουν μάχες γύρω από την Κάνδανο υπό τον Αρχηγό Κ. Μπασιά και τους Μαρματάκη, Χαλακατέβα, Παπαγιαννάκη, Ηλιάκη, Φιωτάκη, Τσουρή, Παπαμαρκάκη κ.λ.π. και αποκλείουν τους τούρκους της Κανδάνου.
Ο αποκλεισμός από τους Σελινιώτες των Τούρκων της Κανδάνου συνετέλεσε στο να σωθούν πολλές οικογένειες από βεβαία καταστροφή, οι οποίες βρισκόντουσαν στην Κίσσαμο, την Κυδωνία και ιδίως γύρω από τα Χανιά. Αν άφηναν ελεύθερους τους Τούρκους της Κανδάνου θα κατέστρεφαν όχι μόνον τις περιουσίες των πεδινών χωριών των επαρχιών Κυδωνίας και Κισσάμου αλλά και θα εξόντωναν κυριολεκτικώς τους κατοίκους των πεδινών αυτών χωριών.
Το 1889 η Τουρκική κυβέρνηση θέλησε να περιορίσει τα προνόμια που είχαν δοθεί στο νησί, καταργώντας πολλά μέρη της σύμβασης της Χαλέπας, στέλνοντας στρατό και επαναφέροντας την τρομοκρατία του παρελθόντος.
Στην επαρχία Σελίνου οι αρχηγοί Κωνσταντίνος Κριάρης και Γεώργιος Κορκίδης που διακρίθηκαν σε προηγούμενες επαναστάσεις δεν θα δώσουν το παρόν στην επανάσταση αυτή αφού ο πρώτος είχε ήδη πεθάνει ο δε δεύτερος ήταν μεγάλος σε ηλικία.
Σύμφωνα με τις σημειώσεις του Κωνσταντή Μπασιά, η επανάσταση εκηρύχθη κυρίως υπό της Κρητικής Βουλής κατόπιν συσκέψεως βουλευτών όπως του Αριστείδη Κριάρη, Κακούρη και άλλων. Μετά την κήρυξη της επανάστασης γίνονται συναθροίσεις σε διάφορα μέρη του νομού με σκοπό να παύσει ο λαός να πληρώνει φόρους και να καταργήσουν τις αρχές.
Υστερα από τα παραπάνω οι Σελινιώτες συνάπτουν μάχες γύρω από την Κάνδανο υπό τον Αρχηγό Κ. Μπασιά και τους Μαρματάκη, Χαλακατέβα, Παπαγιαννάκη, Ηλιάκη, Φιωτάκη, Τσουρή, Παπαμαρκάκη κ.λ.π. και αποκλείουν τους τούρκους της Κανδάνου.
Ο αποκλεισμός από τους Σελινιώτες των Τούρκων της Κανδάνου συνετέλεσε στο να σωθούν πολλές οικογένειες από βεβαία καταστροφή, οι οποίες βρισκόντουσαν στην Κίσσαμο, την Κυδωνία και ιδίως γύρω από τα Χανιά. Αν άφηναν ελεύθερους τους Τούρκους της Κανδάνου θα κατέστρεφαν όχι μόνον τις περιουσίες των πεδινών χωριών των επαρχιών Κυδωνίας και Κισσάμου αλλά και θα εξόντωναν κυριολεκτικώς τους κατοίκους των πεδινών αυτών χωριών.
Η επανάσταση του 1896-1897
Στο Σέλινο η επανάσταση το έτος 1896 ξεκινά τα μέσα Μαίου. Η πρώτη μεγάλη μάχη που διήρκησε τρεις μέρες έγινε στο Αποπηγάδι. Τότε οι Κρητικοί προσπάθησαν και πέτυχαν να μην αφήσουν τον τουρκικό στρατό να φύγει από το Σέλινο και να μεταβεί στην περιοχή του Βάμου Αποκορώνου , για να ενισχύσει τους Τούρκους που τους πολιορκούσαν οι επαναστάτες. Επίσης για να μην αφήσουν να ενισχυθούν οι Τούρκοι των Χανίων, που προέβαιναν την περίοδο εκείνη σε φόνους και άλλα όργια σε βάρος των Χριστιανών.
Οι μάχες και οι συμπλοκές με τους Τούρκους στην ευρύτερη περιοχή της Κανδάνου, τον Πύργο του Σταυρού αλλά και αλλού στο Σέλινο , συνεχίστηκαν όλο το καλοκαίρι του 1896.
Τον Ιανουάριο του 1897, στην περιοχή των Χανίων γίνονται εμπρησμοί, σφαγές και λεηλεσίες. Στις 22 Ιανουαρίου 1897 ο Κωστ. Μπασιάς μαζί με τους Ιωαν. Κορκίδη, τον Παπακασέλλο και πολλούς άλλους Σελινώτες μεταβαίνουν στην περιοχή της Κυδωνίας και λαβαίνουν μέρος σε μάχες για τρεις ολόκληρες μέρες στην περιοχή της Μαλάξας. Όμως οι εχθροπραξίες αρχίζουν και στο Σέλινο και έτσι μετά από επείγουσα ειδοποίηση αναγκάζονται να επιστρέψουν ξανά στην επαρχία τους.
Διεξάγονται σχεδόν καθημερινά φονικές μάχες με τους Τούρκους στον Πύργο του Σταυρού και στις γύρω περιοχές της Κανδάνου.
Εκτός από τους αναφερθέντες παραπάνω που επέστρεψαν από την Κυδωνία στο Σέλινο, συμμετέχουν στον αγώνα οι Σελινιώτες Αριστ. Κριάρης, Γεωργιακάκης, Παπαδογιάννης, Παπαμαρκάκης, Φούμης και αρκετοί άλλοι. Τους Σελινιώτες ενισχύουν και αρχηγοί από άλλες επαρχίες των Χανίων.
Οι Τούρκοι πολιορκούνται στην Κάνδανο και στον Πύργο του Σταυρού.
Στην περιοχή έρχεται και ο ταγματάρχης του πυροβολικού Μανουσογιαννάκης που με κατάλληλο οπλισμό θα ξεκινήσει τον κανονιοβολισμό του Πύργου στου Σταυρού και τελικά ο Πύργος θα καταληφθεί από τους επαναστάτες. Η πολιορκία της Κανδάνου συνεχίζεται. Επέρχεται συμφωνία μεταξύ των ευρισκομένων στην Παλαιόχωρα αξιωματικών των πλοίων των μεγάλων δυνάμεων, του προξένου της Αγγλίας Βιλιώτη και των αρχηγών και οπλαρχηγών της πολιορκίας, για την παράδοση των Τούρκων της Κανδάνου. Ετσι αφού οδηγήθηκαν με αγήματα στην Παλαιόχωρα, μεταφέρθηκαν με τα πλοία εκτός Σελίνου.
Στο Σέλινο η επανάσταση το έτος 1896 ξεκινά τα μέσα Μαίου. Η πρώτη μεγάλη μάχη που διήρκησε τρεις μέρες έγινε στο Αποπηγάδι. Τότε οι Κρητικοί προσπάθησαν και πέτυχαν να μην αφήσουν τον τουρκικό στρατό να φύγει από το Σέλινο και να μεταβεί στην περιοχή του Βάμου Αποκορώνου , για να ενισχύσει τους Τούρκους που τους πολιορκούσαν οι επαναστάτες. Επίσης για να μην αφήσουν να ενισχυθούν οι Τούρκοι των Χανίων, που προέβαιναν την περίοδο εκείνη σε φόνους και άλλα όργια σε βάρος των Χριστιανών.
Οι μάχες και οι συμπλοκές με τους Τούρκους στην ευρύτερη περιοχή της Κανδάνου, τον Πύργο του Σταυρού αλλά και αλλού στο Σέλινο , συνεχίστηκαν όλο το καλοκαίρι του 1896.
Τον Ιανουάριο του 1897, στην περιοχή των Χανίων γίνονται εμπρησμοί, σφαγές και λεηλεσίες. Στις 22 Ιανουαρίου 1897 ο Κωστ. Μπασιάς μαζί με τους Ιωαν. Κορκίδη, τον Παπακασέλλο και πολλούς άλλους Σελινώτες μεταβαίνουν στην περιοχή της Κυδωνίας και λαβαίνουν μέρος σε μάχες για τρεις ολόκληρες μέρες στην περιοχή της Μαλάξας. Όμως οι εχθροπραξίες αρχίζουν και στο Σέλινο και έτσι μετά από επείγουσα ειδοποίηση αναγκάζονται να επιστρέψουν ξανά στην επαρχία τους.
Διεξάγονται σχεδόν καθημερινά φονικές μάχες με τους Τούρκους στον Πύργο του Σταυρού και στις γύρω περιοχές της Κανδάνου.
Εκτός από τους αναφερθέντες παραπάνω που επέστρεψαν από την Κυδωνία στο Σέλινο, συμμετέχουν στον αγώνα οι Σελινιώτες Αριστ. Κριάρης, Γεωργιακάκης, Παπαδογιάννης, Παπαμαρκάκης, Φούμης και αρκετοί άλλοι. Τους Σελινιώτες ενισχύουν και αρχηγοί από άλλες επαρχίες των Χανίων.
Οι Τούρκοι πολιορκούνται στην Κάνδανο και στον Πύργο του Σταυρού.
Στην περιοχή έρχεται και ο ταγματάρχης του πυροβολικού Μανουσογιαννάκης που με κατάλληλο οπλισμό θα ξεκινήσει τον κανονιοβολισμό του Πύργου στου Σταυρού και τελικά ο Πύργος θα καταληφθεί από τους επαναστάτες. Η πολιορκία της Κανδάνου συνεχίζεται. Επέρχεται συμφωνία μεταξύ των ευρισκομένων στην Παλαιόχωρα αξιωματικών των πλοίων των μεγάλων δυνάμεων, του προξένου της Αγγλίας Βιλιώτη και των αρχηγών και οπλαρχηγών της πολιορκίας, για την παράδοση των Τούρκων της Κανδάνου. Ετσι αφού οδηγήθηκαν με αγήματα στην Παλαιόχωρα, μεταφέρθηκαν με τα πλοία εκτός Σελίνου.
Η επανάσταση του Θερίσου το 1905
Το 1905, ύστερα από την αδιάλλακτη στάση που τήρησε ο πρίγκιπας Γεώργιος απέναντι στην αντιπολίτευση και στον ηγέτη της, που ζητούσε την φιλελευθεροποίηση του πολιτεύματος και την ένωση, θα ακολουθήσει η επανάσταση του Θερίσου.
Μεγάλη η συμμετοχή και στην επανάσταση αυτή των Σελινιωτών. Ο Κων/νος Φούμης που κατάγεται από το Σέλινο, ήταν ο ένας από τους τρείς αρχηγούς της. Αλλά και στις επαναστατικές ομάδες που κατέφθασαν αμέσως στο Θέρισο, από τις διάφορες επαρχίες των Χανίων, συμπεριλαμβανόντουσαν και οι Σελινιώτικες ομάδες.
Κυρίες και Κύριοι
Οι μεγάλοι και σκληροί αγώνες που έδωσαν οι ηρωικοί μας πρόγονοι για να απελευθερωθεί η Κρήτη από τους κατακτητές της και να ενωθεί με την Ελλάδα τελικά δε πήγαν χαμένοι.
Πολλοί από αυτούς που έλαβαν μέρος στους αγώνες αυτούς είχαν την τύχη να δουν το όνειρο τους να γίνεται πραγματικότητα.
Το έτος 1913 η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα και εμείς σήμερα απολαμβάνουμε την ελευθερία, που είναι καρπός μεγάλων αγώνων και θυσιών.
Σημείωση:
Η αρχική ιδέα για την διοργάνωση των εκδηλώσεων του Ομαλού ήταν
του κ. Γεωργίου Κουτρούλη από τους Λάκκους. Σχετικό είναι το με ημερομηνία 18-9-2012 έγγραφο του προς τον Δήμο Πλατανιά που κοινοποιήθηκε και στους δήμους Καντάνου-Σελίνου και Σφακίων και στον Σύλλογο Επιστημόνων Σελίνου
Το 1905, ύστερα από την αδιάλλακτη στάση που τήρησε ο πρίγκιπας Γεώργιος απέναντι στην αντιπολίτευση και στον ηγέτη της, που ζητούσε την φιλελευθεροποίηση του πολιτεύματος και την ένωση, θα ακολουθήσει η επανάσταση του Θερίσου.
Μεγάλη η συμμετοχή και στην επανάσταση αυτή των Σελινιωτών. Ο Κων/νος Φούμης που κατάγεται από το Σέλινο, ήταν ο ένας από τους τρείς αρχηγούς της. Αλλά και στις επαναστατικές ομάδες που κατέφθασαν αμέσως στο Θέρισο, από τις διάφορες επαρχίες των Χανίων, συμπεριλαμβανόντουσαν και οι Σελινιώτικες ομάδες.
Κυρίες και Κύριοι
Οι μεγάλοι και σκληροί αγώνες που έδωσαν οι ηρωικοί μας πρόγονοι για να απελευθερωθεί η Κρήτη από τους κατακτητές της και να ενωθεί με την Ελλάδα τελικά δε πήγαν χαμένοι.
Πολλοί από αυτούς που έλαβαν μέρος στους αγώνες αυτούς είχαν την τύχη να δουν το όνειρο τους να γίνεται πραγματικότητα.
Το έτος 1913 η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα και εμείς σήμερα απολαμβάνουμε την ελευθερία, που είναι καρπός μεγάλων αγώνων και θυσιών.
Σημείωση:
Η αρχική ιδέα για την διοργάνωση των εκδηλώσεων του Ομαλού ήταν
του κ. Γεωργίου Κουτρούλη από τους Λάκκους. Σχετικό είναι το με ημερομηνία 18-9-2012 έγγραφο του προς τον Δήμο Πλατανιά που κοινοποιήθηκε και στους δήμους Καντάνου-Σελίνου και Σφακίων και στον Σύλλογο Επιστημόνων Σελίνου
