ΤΑ ΛΙΟΤΡΙΒΕΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΑ ΣΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΣΕΛΙΝΟ

Σκηνές από τον πολιτισμό του λαδιού και της ελιάς

Γράφει ο Δημήτριος Κ. Σειραδάκης

«Ευλογημένο νά ’ναι ελιά, το χώμα που σε τρέφει
κι ευλογημένο το νερό που πίνεις απ’ τα νέφη.
Ευλογημένος τρεις φορές Αυτός που σ’ έχει στείλει,
για το λυχνάρι του φτωχού, για τ’ ´Αγιου το καντήλι.»

Έτσι ύμνησε ένας ποιητής την ελιά, το ευλογημένο εκείνο δέντρο που έθρεψε γενιές και γενιές προγόνων μας αλλά και εμάς τους ίδιους και που ο χυμός του αποτελεί το Α και το Ω της διατροφής του ανθρώπου.

Διαβάζω, συχνά-πυκνά, τον τελευταίο καιρό πολλά για το λάδι, για τον πολιτισμό της ελιάς, για τις δεκοχτούρες ελιές, για τα μνημειακά ελαιόδεντρα, για τις αξιέπαινες προσπάθειες που κάνουν κάποιοι φορείς για την προβολή, για τη διάδοση της κατανάλωσης και γενικότερα για την καταξίωση εκείνου του μοναδικού σε υγιεινή και θρεπτική αξία προϊόντος του τόπου μας.
Και θλίβομαι βαθύτατα όταν βλέπω πόσο δύσκολη είναι αυτή η προσπάθεια σε μια εποχή πλήρους απαξίωσης αυτού του θησαυρού του τόπου μας, όταν η προβολή, η διακίνηση και η διάθεση του λαδιού έχει περάσει στα χέρια αδίστακτων διατροφικών ή εμπορικών ομίλων. (Βλέπε Ισπανικό Όμιλο SOS και όχι μόνο).
Κι εμένα το μυαλό μου αρνείται να συμβιβαστεί μ’ αυτή την ιδέα γιατί θυμούμαι πως η γενιά μου αλλά και οι προγενέστερες, ιδιαίτερα μάλιστα στα ορεινά χωριά του νομού μας, ανατράφηκαν και επέζησαν σε ιδιαίτερα χαλεπούς καιρούς, χάρη σ’ αυτό το ευλογημένο προϊόν.
Γι’ αυτό στο Λιβαδά, θυμούμαι ότι συχνά τραγουδούσαμε: “Λαδάκι και ψωμάκι, λιβαδιανό φαγάκι”.
Κι ήταν τόση η αξία του λαδιού που αποτελούσε όχι μόνο το Α και το Ω της διατροφής και της υγείας των κρητικών αλλά και σπουδαίο μέσο ανταλλαγής στις μεταξύ τους συναλλαγές. Έπαιζε δηλαδή το ρόλο του χρήματος. Π.χ. έδιναν λάδι και έπαιρναν σιτάρι, έδιναν λάδι και έπαιρναν κρασί ή ό,τι άλλο προϊόν είχαν ανάγκη. Οι δε περιφερόμενοι, στα ορεινά κυρίως χωριά, έμποροι και πραματευτάδες ήξεραν πως για να πουλήσουν την πραμάτεια τους έπρεπε απαραιτήτως να αγοράζουν λάδι. Ακόμη και οι ζητιάνοι της παλιότερης εποχής τριγυρνούσαν στα χωριά και κρατούσαν ένα δοχείο, συνήθως έναν γκαζοντενεκέ, στον οποίο έριχναν το λάδι που τους έδιναν οι νοικοκυρές.
Έχω πολλές αναμνήσεις και πολλά βιώματα που έχουν τη ρίζα τους στην ελιά και στο λάδι: π.χ. πώς μάζευαν τότε τις ελιές με το χέρι, πώς τις μετέφεραν και κυρίως πώς τις “βγάζανε” δηλ. ποια κατεργασία τους έκαναν για να βγάλουν το λάδι.
Παρακάτω θα περιγράψω τα λιοτριβειά του Λιβαδά, τις γνωστές φάμπρικες, όπως τις λέγαμε τότε. Επισημαίνω πως η περιγραφή στηρίζεται σε χρήσιμες πληροφορίες που μου έδωσαν κάποιοι φίλοι αλλά κυρίως στις προσωπικές μου αναμνήσεις από τη λειτουργία της φάμπρικας που διατηρούσαν και λειτουργούσαν πριν τον πόλεμο του 1940, ο αείμνηστος πατέρας μου Κωστής Γ. Σειραδάκης και ο επίσης αείμνηστος θείος μου Ιωσήφ Γ. Σειραδάκης.
Η φάμπρικα αυτή καταστράφηκε ολοσχερώς κατά την πυρπόληση του χωριού από τους Γερμανούς, στις 29/9/1943, αλλά οι ιδιοκτήτες της την ανακατασκεύασαν μετά την απελευθέρωση και έτσι λειτούργησε επί πολλά έτη μετά τον πόλεμο. Σώζεται μέχρι και σήμερα στη συνοικία Αντωνιανά του Λιβαδά και ανήκει στους κληρονόμους των αδελφών Κωστή και Ιωσήφ Σειραδάκη, αποτελεί δε « μνημείο» και μουσειακό είδος του πολιτισμού της ελιάς και του λαδιού. Από τη φάμπρικα αυτή έχουν ληφθεί και οι δημοσιευόμενες εδώ φωτογραφίες.
Εκτός από τη φάμπρικα αυτή, μετά τον πόλεμο λειτούργησαν στο Λιβαδά και η επίσης ανακατασκευασθείσα φάμπρικα των αδελφών Ιωάννη και Δημητρίου Γ. Παπαδερού καθώς και η φάμπρικα των αδελφών Μάρκου και Δημητρίου Μπολιεράκη, που ήταν και το μοναδικό διασωθέν από την πυρπόληση οίκημα.
Η ονοματολογία των τμημάτων μιας φάμπρικας, ο τρόπος λειτουργίας της και οι διαδοχικές φάσεις κατεργασίας του ελαιοκάρπου, είναι ενδεχόμενο να παρουσιάζουν κάποιες μικροδιαφορές από χωριό σε χωριό αλλά η βασική φιλοσοφία τους είναι ίδια παντού.
Ο Λιβαδάς είναι ένα ορεινό χωριό, το οποίο λίγο πριν την πυρπόλησή του από τους Γερμανούς, στις 29/9/1943, ήταν πολυάνθρωπο, με πολλούς νέους ανθρώπους, με πολλά παιδιά στο Σχολείο του και με μια ανθούσα και ακμάζουσα οικονομία, η οποία στηριζόταν πρωτίστως στη μεγάλη παραγωγή λαδιού την οποία είχε. Οι κάτοικοί του πίστευαν –και δικαίως- ότι ο Λιβαδάς ήταν το πρώτο λαδοχώρι της περιοχής, αναλογικά με τον αριθμό των κατοίκων του. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι το χωριό είχε δέκα φάμπρικες.
Για την ιστορία θα απαριθμήσω αυτά τα καταπληκτικά εργαστήρια έκθλιψης του ελαιοκάρπου, που σαν κινητήρια δύναμη, χρησιμοποιούσαν τη δύναμη των ζώων αλλά, βεβαίως-βεβαίως και του ανθρώπου.
Έχουμε και λέμε λοιπόν:
Α) Συνοικία Σειραδιανά ή Μέσα Χωριό:
1. Φάμπρικα των αδελφών Μάρκου και Δημητρίου Μπολιεράκη
2. Φάμπρικα των αδελφών Γεωργίου και Ιωάννη Ελληνάκη
3. Φάμπρικα των αδελφών Βαρδή και Ιωάννη Τσουρή.
4. Η «Πολύκοινη», φάμπρικα των αδελφών Χαράλαμπου και Ιωάννη Ι. Σειραδάκη, του Ιωάννη Μ. Σειραδάκη, του Γεωργίου Ι. Τσουρή και του Ιωάννη Π. Γεωργιακάκη
5. Φάμπρικα του Διάκου και του Ιωάννη Μπελιβανάκη.

Β) Συνοικία Αντωνιανά:
6. Φάμπρικα των αδελφών Κωστή και Ιωσήφ Σειραδάκη.

Γ) Συνοικία Παπαδερά:
7. Φάμπρικα των αδελφών Ιωάννη και Δημητρίου Γ. Παπαδερού
8. Φάμπρικα του Εμμανουήλ Παπαδερού, του λεγόμενου γέρο-Μανόλη.
9. Φάμπρικα των λεγόμενων Μιχελιανών Παπαδερών.
10. Φάμπρικα των λεγόμενων Σταυρουλιανών Παπαδερών

Στα δέκα αυτά εργαστήρια «έβγαιναν» όλες οι ελιές του Λιβαδά. Και γίνονταν τα εργαστήρια αυτά αληθινές κυψέλες εργασίας και δραστηριότητας κατά τη διάρκεια του χειμώνα και μέχρι να ολοκληρωθεί το μάζεμα των ελιών. Και επειδή πολλές χρονιές έπεφταν μαζεμένες οι ελιές με αποτέλεσμα να υπάρχει πολύς ελαιόκαρπος για «βγάρσιμο», στις φάμπρικες έκαναν και «νυχτέρια» δηλ. δούλευαν και τη νύχτα –κυρίως αυτήν.
Έτσι πολλά από τα νυχτέρια και τις αποσπερίδες του χειμώνα γίνονταν στις φάμπρικες. Εκεί με αστεία, με κουβέντες και ιστορίες και με τη ζεστασιά της πυρήνας, περνούσαν πολλές από τις κρύες βραδιές του χειμώνα οι κάτοικοι του Λιβαδά. Συχνά-πυκνά βουτούσαν και κανένα χαλί παξιμάδι στο «βρασκί», τρώγανε καμιά ελιά ίσως και κανένα κομμάτι τυρί και η βραδιά περνούσε.
Ιδιαίτερη χαρά γινόταν όταν τύχαινε να ζυμώνει κάποια νοικοκυρά της γειτονιάς. Τότε το φρέσκο ψωμί και το λάδι είχαν την τιμητική τους και όλοι οι παρευρισκόμενοι έκοβαν φέτες φρέσκου ψωμιού, τις βουτούσαν στο «βρασκί» με το λιόλαδο και τις έτρωγαν με μεγάλη όρεξη. Ξεχωριστή ήταν η χαρά των παιδιών που βουτούσαν τα κουλούρια τους στο λάδι.
Σε περιόδους εντατικής λειτουργίας της φάμπρικας, ο αλιτριβειδιάρης ή κάποιος άλλος παρέμενε ξάγρυπνος και δούλευε όλη τη νύχτα για να προκόψει η δουλειά και να βγουν πολλές ελιές. Αυτό γινόταν κυρίως στο πρώτο άλεσμα των ελιών, που δεν χρειαζόταν σφίξιμο, δουλειά που, όπως θα δούμε, απαιτούσε τη σωματική δύναμη δύο τουλάχιστον ανθρώπων.
Οι φάμπρικες, αυτά τα καταπληκτικά εργαστήρια, αποτελούνται από τρία μέρη: Τη στρώση, το πιεστήριο, τον εργάτη.

Και πρώτα η στρώση: Είναι ένα στρογγυλό πετρόχτιστο κατασκεύασμα, σχήματος ανεστραμμένου κόλουρου κώνου, ύψους περίπου ενός μέτρου και ακτίνας 1-1,2 μέτρων στη μεγάλη βάση του. (φωτ. 1) Πάνω στη στρώση υπάρχουν μία ή δύο στρογγυλές πελεκημένες πέτρες, οι λεγόμενες «κατώπετρες», πάνω στις οποίες κινούνται περιστροφικά οι μυλόπετρες. Οι μυλόπετρες μπορεί να είναι μία μόνο πέτρα, οπότε είναι μεγάλη και βαριά, με πάχος γύρω στους 30-35 πόντους και διάμετρο ενός περίπου μέτρου. Αν οι μυλόπετρες είναι μικρές τότε τις λένε μυλάρια και είναι συνήθως τρία: ένα μεγαλύτερο που περιστρέφεται στην κάτω κατώπετρα και δυο μικρότερα που περιστρέφονται στην πάνω κατώπετρα (φωτ. 2).

Γενικώς η μυλόπετρα ή τα μυλάρια είναι στερεωμένα πάνω σ’ έναν ισχυρό ξύλινο κατακόρυφο άξονα που το ένα άκρο του βυθίζεται σε μια οπή της κατώπετρας και το άλλο σε οπή της οροφής και έτσι μπορεί να περιστρέφεται. Πάνω του, με χοντρά σίδερα, είναι στερεωμένη η κοφινίδα, δηλ. ένα ξύλινο κιβώτιο, με σχήμα ανεστραμμένου χωνιού, ανοιχτό από πάνω και με μια μικρή οπή στην κάτω άκρη της (φωτ. 1).

Στον κατακόρυφο ξύλινο άξονα στερέωναν το λεγόμενο «σταβάρι» δηλ. ένα οριζόντιο σίδερο ή ξύλο, το οποίο όταν σπρωχνόταν, κινούσε τον κατακόρυφο ξύλινο άξονα, ο οποίος, με τη σειρά του, παράσερνε σ’ αυτή του τη κίνηση τα μυλάρια και την κοφινίδα (φωτ. 2).
Στο σταβάρι πρόσδεναν με λουρίκες και κουλούρα το μουλάρι ή το άλογο, το οποίο κινούμενο περιστροφικά γύρω από την στρώση, με καλυμμένα τα μάτια, παράσερνε σ’ αυτή του την κίνηση τον ξύλινο άξονα με τα μυλάρια και την κοφινίδα. Μέσα στην κοφινίδα έβαζαν τις ελιές οι οποίες με την περιστροφική κίνηση των μυλαριών έβγαιναν σταδιακά από την κάτω οπή της και απλώνονταν ομοιόμορφα στην κατώπετρα. Εκεί τις έβρισκαν απλωμένες τα μυλάρια και με την περιστροφική τους κίνηση τις άλεθαν. Με τη συνεχή περιστροφική κίνηση των μυλαριών οι ελιές ωθούνταν προς τα έξω και έπεφταν, αλεσμένες πια στη στρώση.
Όταν συμπληρωνόταν μια αλεσιά -γύρω στις 120 οκάδες ελιές- και η στρώση γέμιζε με αλεσμένες ελιές, που ήδη κολυμπούσαν στο λάδι, τότε ο αλιτριβειδιάρης σταματούσε το μουλάρι, το απελευθέρωνε από τα χάμουρα και του έβαζε στο παρακείμενο παχνί «γέμι» δηλ. πολύ και καλό φαγητό γιατί η λειτουργία της φάμπρικας απαιτούσε πολύ κόπο και πολλή δύναμη και από τους ανθρώπους και από τα ζώα.

Την ώρα αυτή ο αλιτριβειδιάρης «ντορμπάδιαζε» δηλ. μέσα στους ντορμπάδες, που ήταν τρίχινοι σάκκοι, σε σχήμα φακέλου, έβαζε τη «ζύμη» δηλ. τις αλεσμένες ελιές και στη συνέχεια τους πήγαινε στο πιεστήριο –το «πλακωτάρι» όπως το έλεγαν (φωτό 3). Εκεί στοίβαζε τον ένα πάνω στον άλλο, συνήθως 10-13 τέτοιους ντορμπάδες, γεμάτους ζύμη και ύστερα τους πίεζε.
Για να στήσει ο αλιτριβειδιάρης όρθια και κατακόρυφη τη στήλη των ντορμπάδων, χρησιμοποιούσε το «τσιτάλι», που ήταν ένα ξύλινο –κυπαρισσένιο ή πευκένιο- δοκάρι μήκους 2 περίπου μέτρων, με το οποίο πίεζε ή υποβοηθούσε διαδοχικά τη στήλη των ντορμπάδων από δεξιά ή αριστερά για να τους διατηρεί σε κατακόρυφη στήλη. Ταυτόχρονα με τα χέρια του αρχικά, περιέστρεφε το πλακωτάρι-πιεστήριο με κατεύθυνση από τα δεξιά προς τα αριστερά. Η περιστροφή αυτή γινόταν με τη βοήθεια ενός χοντρού σιδερένιου κοχλία – αδράχτι τον ονομάζουν -, που το άνω άκρο του βιδώνεται στην πανωσανίδα ενώ στο κάτω άκρο του είναι στερεωμένο το πλακωτάρι. Έτσι όταν ο κοχλίας - αδράχτι κινείται από τα αριστερά προς τα δεξιά βιδώνεται στην πανωσανίδα, δηλαδή ανεβαίνει προς τα άνω και μαζί του ανεβαίνει και το πλακωτάρι. Αντίθετα όταν ο κοχλίας – αδράχτι ξεβιδώνεται, δηλαδή κινείται από τα δεξιά προς τα αριστερά, τότε αυτός κατεβαίνει προς τα κάτω και μαζί του και το πλακωτάρι. Έτσι κατεβαίνοντας το πλακωτάρι προς τα κάτω, πίεζε σταδιακά τη στήλη των ντορμπάδων με τη ζύμη και το λάδι έτρεχε, πολύ-πολύ στην αρχή, λιγότερο μετά, γέμιζε τη «τσιβέρα» και από εκεί με ξύλινο κουτσουνάρι κατέληγε στο «βρασκί», που ήταν ένα πιθάρι βυθισμένο στο δάπεδο της φάμπρικας ή μια μικρή δεξαμενή, ξύλινη ή τσιμεντένια. (Φωτ. 3)
Αυτό ήταν το λεγόμενο «λιόλαδο», που αποτελούσε το εκλεκτότερο λάδι της όλης διαδικασίας της έκθλιψης, μοσχοβολούσε άρωμα και φρεσκάδα και απ’ αυτό οι χωρικοί κρατούσαν το φαγώσιμο λάδι που θα έτρωγαν όλη τη χρονιά. Το έλεγαν «λιόλαδο» σε αντίθεση προς το «πυρηνόλαδο», που ήταν λάδι κατώτερης ποιότητας. Το λιόλαδο ήταν, κατά κάποιο τρόπο, ο ανθός, το ξαθέρι του λαδιού και πιστεύω πως δεν θα μπορούσαν ούτε καν να συγκριθούν μαζί του τα κυκλοφορούντα σήμερα «βιολογικά ή οικολογικά» λάδια, με τους βαρύγδουπους τίτλους και ονομασίες.

Μόλις τέλειωνε το ντορμπάδιασμα, απελευθερωνόταν η στρώση και το μουλάρι είχε χορτάσει, ο αλιτριβειδιάρης ξεκινούσε πάλι την προηγούμενη διαδικασία για να αλεστεί η δεύτερη αλεσιά ελιές. Ενώ γινόταν αυτό, εκείνος ολοκλήρωνε το πίεσμα της πρώτης αλεσιάς, κατεβάζοντας περιστροφικά το πιεστήριο-πλακωτάρι, πότε με τα χέρια του και κάπου-κάπου με το «τσιτάλι».
Όταν τελείωνε το πίεσμα των ντορμπάδων, τους άφηνε λίγο να σουρώσουν και στη συνέχεια, περιστρέφοντας με τα χέρια του, αντιθέτως τώρα, το πλακωτάρι γύρω από τον κοχλία-αδράχτι, το ανέβαζε προς τα άνω, αφήνοντας ελεύθερη τη στήλη των πιεσμένων ντορμπάδων. Ύστερα έπαιρνε τους ντορμπάδες αυτούς με την πιεσμένη ζύμη και τους ξεντορμπάδιαζε, δηλαδή άδειαζε το περιεχόμενό τους σε μια γωνιά του λιοτριβειού.
Με το βγάλσιμο του «λιόλαδου» ολοκληρωνόταν η πρώτη φάση της κατεργασίας της ελιάς και άρχιζε η δεύτερη.
Κατά τη φάση αυτή ο αλιτριβειδιάρης «θρουλούσε» δηλ. θρυμμάτιζε τη ζύμη που έβγαλε το λιόλαδο και μετά την ξαναπερνούσε από τα μυλάρια, δηλ. την άλεθε για δεύτερη φορά, κατά την ίδια ακριβώς διαδικασία που έκανε κατά το πρώτο άλεσμα. Αυτό το δεύτερο άλεσμα πολτοποιούσε τελείως τη ζύμη, η οποία ξανάπεφτε στη στρώση, έτοιμη για το δεύτερο ντορμπάδιασμα.
Όταν αλεθόταν για 2η φορά η ανάλογη ποσότητα, ο αλιτριβειδιάρης σταματούσε το άλογο, το τάιζε κι εκείνος άρχιζε τη διαδικασία του δεύτερου ντορμπαδιάσματος.
Σ’ αυτή τη φάση χρησιμοποιούσε συνήθως γύρω στους τριάντα ντορμπάδες και σε καθένα απ’ αυτούς έβαζε τώρα πολύ λίγη ποσότητα πολτοποιημένης ζύμης. Τους ντορμπάδες αυτούς πάλι τους έστηνε σε κατακόρυφη στήλη στο κέντρο της τσιβέρας κάτω από το ανεβασμένο πλακωτάρι.
Όταν ολοκληρωνόταν το ντορμπάδιασμα κατέβαζε πάλι, με τη βοήθεια του κοχλία, το πλακωτάρι, αρχικά με το χέρι και ύστερα με το τσιτάλι.
Αυτή τη φορά η ζύμη έπρεπε να αποδώσει όλο το υπόλοιπο λάδι που περιείχε και για να γίνει αυτό χρειαζόταν πολύ μεγάλη πίεση. Για να επιτευχθεί αυτή η μεγάλη πίεση χρησιμοποιούσαν δύο καινούργια εργαλεία: Αυτά ήταν «η τσίτα» και ο «εργάτης».
Η τσίτα ήταν ένα ξύλινο δοκάρι πολύ πιο μεγάλο και πιο χοντρό από το τσιτάλι και είχε στην άκρη της μια σιδερένια θηλειά. Η τσίτα τοποθετούνταν οριζόντια σε μια ειδική θήκη που είχε το πιεστήριο. Με τη βοήθεια ενός σιδερένιου κρίκου κοντράριζε το πλακωτάρι, έτσι ώστε, όταν ο αλιτριβειδιάρης έσπρωχνε την τσίτα, αυτή με τη βοήθεια του κρίκου, παράσερνε το πλακωτάρι και το ανάγκαζε να κατεβαίνει σταδιακά προς τα κάτω και να πιέζει τους ντορμπάδες.
Όταν πια δεν μπορούσε η τσίτα να κινείται με το χέρι, έμπαινε σε ενέργεια «ο εργάτης». Ο εργάτης ήταν ένας κατακόρυφος ξύλινος άξονας, χοντρός στη μέση, λεπτότερος στα άκρα, στερεωμένος πολύ καλά κατά το ένα άκρο στην οροφή και κατά το άλλο άκρο στο δάπεδο της φάμπρικας (φωτ. 5). Τα άκρα του είχαν συνήθως σιδερένιες απολήξεις που του επέτρεπαν να περιστρέφεται. Στο κέντρο του και στο πιο χοντρό σημείο είχε μια μεγάλη οπή από την οποία περνούσε ένα οριζόντιο χοντρό ξύλο που λεγόταν «πασούλι» και σχημάτιζε με τον κάθετο άξονα ένα είδος σταυρού (φωτ. 4).

Στον εργάτη γύρω ήταν προσδεδεμένο στέρεα ένα χοντρό συρματόσχοινο που το έλεγαν «γούμενα» που στο άλλο άκρο είχε έναν ισχυρό σιδερένιο γάντζο (φωτ. 5). Έτσι η διαδικασία του σφιξίματος ήταν η εξής: Ξετύλιγαν τη γούμενα από τον εργάτη και αγκίστρωναν την άκρη της με τον γάντζο στη σιδερένια θηλιά, που όπως είπαμε, υπήρχε στην άκρη της τσίτας. Απ’ αυτό το σημείο άρχιζε το λεγόμενο «σφίξιμο», το οποίο χρειαζόταν δυο τουλάχιστον εργάτες.
Καθένας τους ακουμπούσε σ’ ένα πασούλι και οι δυο μαζί τα έσπρωχναν με δύναμη, ούτως ώστε η γούμενα να περιτυλίσσεται στον εργάτη έλκοντας προς αυτόν την τσίτα. Όταν η τσίτα έφτανε στο τέλος της διαδρομής της δηλ. στον εργάτη, έκαναν «μάινα», δηλ. σταματούσαν το σφίξιμο, τραβούσαν την τσίτα πάλι προς την αρχή της διαδρομής της και ξανάρχιζαν πάλι το σφίξιμο όπως το περιγράψαμε παραπάνω.
Αυτή η διαδικασία συνεχιζόταν με 8-10-12 μάινες, μέχρι το σημείο που το γυμνασμένο χέρι του αλιτριβειδιάρη καταλάβαινε ότι η ζύμη είχε πια πιεστεί αρκετά, είχε ξελαδώσει πλήρως και είχε αποδώσει όλο το πυρηνέλαιο που περιείχε. Τότε σταματούσαν το σφίξιμο, άφηναν λίγο τους ντορμπάδες πιεσμένους να σουρώσουν και μετά ξέσφιγγαν το πλακωτάρι και άδειαζαν τους ντορμπάδες από το περιεχόμενό τους που ήταν η πυρήνα, η οποία έτσι είχε αποδώσει όλο το λάδι που περιείχε.
Κέντρο και ψυχή της λειτουργίας της φάμπρικας ήταν ο λεγόμενος αλιτριβειδιάρης. Λιοτριβάρη τον λένε αλλού. Δηλαδή ο άνθρωπος που προγραμμάτιζε και εκτελούσε όλες τις φάσεις λειτουργίας της φάμπρικας: Αυτός έπρεπε να ζέψει το μουλάρι στη στρώση, να γεμίσει την καφινίδα με ελιές, να επιβλέπει το άλεσμα, να κανονίσει πόσες ελιές έπρεπε να αλεστούν σε κάθε αλεσιά, να ντορμπαδιάσει, να σφίξει, να ξεντορμπαδιάσει, να μετρήσει το λάδι με το κάρτο και την πύργια και γενικά να κάνει όλες τις δουλειές που απαιτούνταν για τη σωστή λειτουργία της φάμπρικας.
Αυτή ήταν και έτσι λειτουργούσε η φάμπρικα στο Λιβαδά του Δήμου Ανατολ. Σελίνου. Ήταν πράγματι ένα καταπληκτικό εργαστήρι έκθλιψης του ελαιοκάρπου. Μια μοναδική βιοτεχνία που λειτουργούσε σαν καλοκουρδισμένο ρολόι κατά τρόπο τέλειο και αποδοτικό.
Όλο το χειμώνα και για όσο διάστημα συνεχιζόταν το μάζεμα των ελιών, οι φάμπρικες αποτελούσαν το κέντρο της ζωής και της δραστηριότητας των ανθρώπων του χωριού. Στις φάμπρικες κατέληγαν κάθε βράδυ τα μουλάρια, φορτωμένα με τις ελιές που είχαν μαζέψει οι μαζώχτρες όλη μέρα. Στις φάμπρικες γινόταν οι βεγγέρες, οι αποσπερίδες και τα νυχτέρια του χωριού. Στις φάμπρικες οι λιβαδιανοί αντάμωναν, αλληλοβοηθούνταν, κουβέντιαζαν τα προβλήματά τους, σχεδίαζαν και προγραμμάτιζαν τις δουλειές της επόμενης μέρας. Πέρα απ’ αυτά όμως, οι φάμπρικες αποτελούσαν και χώρους παραγωγής λαϊκού πολιτισμού αλλά και τόπους διασκέδασης και ψυχαγωγίας, όπου οι παλιότεροι με τις ιστορίες και τα παραμύθια τους, με τα τραγούδια και τα αστεία τους, δημιουργούσαν μοναδικές και ανεπανάληπτες σκηνές λαϊκού πολιτισμού, ενώ ταυτόχρονα διασκέδαζαν, γελούσαν και ξεχνούσαν τον κάματο της ημέρας.
Θέλω να ελπίζω ότι οι παλιότεροι με τούτα τα λόγια θα θυμηθούν τα νιάτα τους και τον αδυσώπητο αγώνα που έκαναν για να ζήσουν και πως οι νεότεροι θα βρουν την… υπομονή να διαβάσουν τούτες τις γραμμές για να δουν τους αγώνες, τους κόπους και τις προσπάθειες των πατέρων και των παππούδων τους στο στίβο της ζωής, γιατί ο δρόμος της ελιάς και του λαδιού από το λιόφυτο ως τη φάμπρικα ήταν ένας αληθινός άθλος, ένας συνεχής και ανεπανάληπτος αγώνας των παλιότερων για την επιβίωσή τους.

Ευχαριστώ θερμά όσους μου έδωσαν στοιχεία και πληροφορίες για τις φάμπρικες του Λιβαδά, ιδιαίτερα δε τους:
1) Ευτυχία Χα Θεοφάνη Παπαδερού
2) Μιχαήλ Γεωργίου Τσουρή και
3) Γεώργιο Νικολάου Τσουρή
Τους εύχομαι υγεία και κάθε καλό.
Τις γραμμές αυτές αφιερώνω εξαιρετικά σε όλους τους αφανείς εργάτες του χωριού, του κάθε χωριού, ιδιαίτερα δε τους κατοίκους του Λιβαδά, ζώντες και τεθνεώτες. Σ’ αυτούς που δούλεψαν και ίδρωσαν στις φάμπρικες. Σ’ αυτούς που φόρτωσαν την κοφινίδια με ελιές, που ντορμπάδιασαν, που ξεντορμπάδιασαν, που ανεβοκατέβασαν το πλακωτάρι με τα ροζιασμένα χέρια τους, που «έσφιξαν» με τα χέρια ή με τον «εργάτη». Σ’ αυτούς που ξεκινούσαν το πρωί τη δουλειά κάνοντας το σταυρό τους και την ευχή «στ’ όνομα του Θεού» και τελείωναν το βράδυ πάλι με το σταυρό και την ευχή «δόξα σοι ο Θεός».
Σ’ αυτούς που, όταν το βράδυ πήγαιναν να κοιμηθούν, δεν σκέφτονταν ούτε τις επιχειρήσεις, ούτε το χρηματιστήριο, ούτε το εύκολο και γρήγορο κέρδος αλλά, όταν η νύστα και η κούραση μαύλιζαν το κορμί και τη ψυχή τους κι ο ύπνος σφράγιζε τα βλέφαρά τους, εκείνοι έφερναν στα όνειρά τους σκηνές με καταπράσινες ελιές, φορτωμένες τον ασημοπράσινο καρπό τους και τον κίτρινο χυμό της ελιάς, το λάδι, να τρέχει από την «τσιβέρα» στο «βρασκί», ίδιο αναλυτό χρυσάφι κι εκείνος.
Σ’ αυτούς τους μοναδικούς ανθρώπους του μόχθου και της καθημερινής βιοπάλης, που πρωταγωνίστησαν στην εποποιία της ελιάς και του λαδιού, αφιερώνονται τούτες οι γραμμές.

Ο Σύλλογος επιστημόνων Σελίνου για το βιβλίο του Ευτύχη Λαμπουσάκη

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΣΕΛΙΝΟΥ

Θέμα: Σχετικά με βιβλίο του κ. Ευτύχη   Λαμπουσάκη

Πριν  λίγες μέρες έγινε στα Χανιά η παρουσίαση ενός  βιβλίου του κ. Ευτύχη  Λαμπουσάκη ,  διδάκτορος ιατρού,  με τίτλο «Η ιατρική περίθαλψη στην επαρχία Σελίνου, τα πρώτα 50 χρόνια από την Τουρκική απελευθέρωση (1900-1950)», που είναι έκδοση  του Ιατρικού Συλλόγου Χανίων.

Στο βιβλίο αυτό δίδονται βιογραφικά στοιχεία για τους γιατρούς, τους πρακτικούς γιατρούς και τις μαίες της περιόδου (1900-1950), παρουσιάζεται πλούσιο φωτογραφικό υλικό και διάφορα άλλα στοιχεία που αφορούν τους παραπάνω  και αναφέρονται στην κοινωνική, την πατριωτική και στην επιστημονική τους δράση, ιδιαίτερα  βέβαια στον ιατρικό τομέα. Επίσης παρουσιάζονται οι δυσκολίες που υπήρχαν την περίοδο εκείνη καθώς επίσης  γίνεται αναφορά στα Ασκληπιεία της αρχαίας Ελλάδας  και ιδιαίτερα στο Ασκληπιείο της αρχαίας Λισσού, που βρίσκεται στην επαρχία Σελίνου.

Το βιβλίο του κ. Ευτύχη Λαμπουσάκη είναι μια εξαιρετική προσφορά στον τόπο της καταγωγής του, την επαρχία δηλαδή του Σελίνου, αφού κατόρθωσε να αποθανατίσει όλους αυτούς τους ανθρώπους,  είτε επιστήμονες, είτε πρακτικούς γιατρούς και μαίες, που προσέφεραν τις μεγάλες υπηρεσίες τους στους κατοίκους της περιοχής, κάτω από τις πολύ δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν την εποχή εκείνη.

Συγχαίρουμε λοιπόν τον συγγραφέα του βιβλίου, που είναι και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου μας και του ευχόμαστε να συνεχίσει την προσφορά του.

                                          Χανιά 5-12-2013

                                              Για το Δ.Σ.

  Ο Πρόεδρος                                                 Ο Γεν. Γραμματέας

Λουκάς Μπασιάς                                         Γιάννης Ξανθουδάκης

Να μην καταργηθεί ο χαρακτηρισμός «ιστορικός τόπος» , σε τμήμα του παλαιού επαρχιακού δρόμου Καντάνου-Χανίων, που βρίσκεται στο φαράγγι της Καντάνου.

Στο ΦΕΚ 267 της 12 Ιουλίου 2010 (στο τεύχος των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων και πολεοδομικών θεμάτων)  δημοσιεύτηκε η με αριθμ. ΥΠΠΟ/ΔΝΣΑΚ/50219/1085 /4-6-2010 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού  με θέμα  τον χαρακτηρισμό ως ιστορικού τόπου τμήματος της επαρχιακής οδού Καντάνου − Χανίων σε μήκος 6.640 μέτρων.

Συγκεκριμένα χαρακτηρίστηκε ως ιστορικός τόπος, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 2 (παράγραφος δ) και 16 του Ν. 3028/2002, το τμήμα της επαρχιακής οδού Καντάνου  − Χανίων με τα λιθόκτιστα προστατευτικά τοιχία και τα αναλήμματα σε όλο το μήκος του από το σημείο Α μέχρι το σημείο Β που είναι 6.640 μέτρα, όπως φαίνεται στο χάρτη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού , που συνοδεύει την απόφαση, και σε πλάτος 50 μέτρων ένθεν και ένθεν του άξονα του δρόμου και με διεύρυνση άνω των 50 μέτρων εκεί όπου το απαιτεί η γεωμορφολογική ενότητα του χώρου, διότι αποτελεί τόπο σημαντικό για την ιστορικότητα της περιοχής, η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αποτελεί εξαιρετικά ενδιαφέρον τεχνικό έργο των αρχών του 20ου αιώνα που διατηρείται αναλλοίωτο μέχρι σήμερα και διέρχεται μέσα από το ομώνυμο φαράγγι εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς, δημιουργώντας κατά τον τρόπο αυτό ένα σύνθετο έργο αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου και φύσης.

Όπως πληροφορηθήκαμε, με αίτηση που έγινε  ενώπιον του Συμβουλίου  της Επικρατείας,  που θα συζητηθεί σύντομα, ζητήθηκε  να ακυρωθεί η  παραπάνω απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού.

Ο Σύλλογος μας  γνωρίζοντας την ιστορικότητα της περιοχής, αφού εκεί έγιναν σημαντικά ιστορικά γεγονότα,  όπως  η  «Μάχη του φαραγγιού  της Καντάνου»  κατά το 1941, το αρχαιολογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει και την ιδιαίτερη  και με μοναδική ομορφιά  κατασκευή των  προστατευτικών τοιχίων του δρόμου, συμφωνεί  με την υπουργική απόφαση και εκφράζει την αντίθεση του στην κατάργηση της.

Χανιά 7-11-2013

Για το Διοικητικό Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος                                                        Ο Γεν. Γραμματέας

  Λουκάς Μπασιάς                                                    Γιάννης Ξανθουδάκης




Για να δείς τμήμα του δρόμου πάτησε παρακάτω

φωτογραφία τμήματος του δρόμου

ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ του ιατρού κ. Ευτύχη Λαμπουσάκη "Η ιατρική περίθαλψη στην επαρχία Σελίνου"

Πριν  από λίγο καιρό απόκτησα ένα βιβλίο του κ. Ευτύχη  Λαμπουσάκη ,  διδάκτορος ιατρού,  με τίτλο «Η ιατρική περίθαλψη στην επαρχία Σελίνου, τα πρώτα 50 χρόνια από την Τουρκική απελευθέρωση (1900-1950)». Το βιβλίο αυτό είναι έκδοση του Ιατρικού Συλλόγου Χανίων.

Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου γίνεται μια σύντομη ιστορική αναδρομή. Εκεί, μεταξύ των άλλων, αναφέρονται συνοπτικά τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπιζε τα πρώτα 50 χρόνια του εικοστού αιώνα η επαρχία Σελίνου, όπως τις εμπόλεμες καταστάσεις και τις τρομερές ελλείψεις. Τότε δεν υπήρχε στην περιοχή ηλεκτρικό ρεύμα, δεν υπήρχαν τηλέφωνα, δεν υπήρχαν φαρμακεία, το δε οδικό δίκτυο ήταν σχεδόν ανύπαρκτο, αφού ο μοναδικός αυτοκινητόδρομος στο Σέλινο ήταν ο επαρχιακός δρόμος Χανιά- Κάντανος- Παλαιόχωρα, που κατασκευάστηκε κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1930.  Ετσι οι συνθήκες που εργαζόντουσαν οι γιατροί της περιόδου εκείνης ήσαν τρομερά δύσκολες.

Στο δεύτερο κεφάλαιο, που είναι και το κυρίως μέρος του βιβλίου, δίδονται βιογραφικά στοιχεία για τους γιατρούς, τους πρακτικούς γιατρούς και τις μαίες της περιόδου αυτής.

Παρουσιάζεται πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αλλά και διάφορα άλλα στοιχεία που αφορούν τους παραπάνω  και αναφέρονται στην κοινωνική, την πατριωτική και στην επιστημονική τους δράση, ιδιαίτερα  βέβαια στον ιατρικό τομέα.

Η εργασία για την συλλογή αυτών των στοιχείων που παρουσιάζονται, είναι σίγουρα εξαιρετικά κοπιώδης, μελετήθηκαν πολλά αρχεία και χρησιμοποιήθηκαν και πολλές άλλες πηγές. Σίγουρα για να μαζευτούν αυτά τα στοιχεία  θα χρειάστηκε πολύς χρόνος.

Ολοι μας έχουμε διαβάσει ή έχουμε ακούσει ιστορίες, για  δύσκολες καταστάσεις αναφορικά με την υγεία, που αντιμετώπισαν οι γονείς, οι παππούδες, συγγενικά η άλλα γνωστά μας πρόσωπα,  που έζησαν τα πρώτα χρόνια του περασμένου αιώνα και για τους γιατρούς που  τους βοήθησαν να τις αντιμετωπίσουν. Επειδή οι γιατροί στην περιοχή του Σελίνου ήσαν λίγοι και οι αποστάσεις μεγάλες, σημαντικό έργο προσέφεραν την εποχή εκείνη και  οι πρακτικοί γιατροί καθώς και οι μαίες κατά τις γεννήσεις των παιδιών.

 Η παρουσίαση των φωτογραφιών των ατόμων αυτών, αλλά και τα άλλα  στοιχεία από την ζωή τους,  μας δίδει την δυνατότητα να τους γνωρίσουμε καλλίτερα. Παράλληλα συμβάλλει ώστε να διατηρείται η μνήμη τους και να τους αποδίδεται η πρέπουσα τιμή. Αυτοί οι άνθρωποι προκειμένου να επισκεφτούν τους ασθενείς τους αναγκαζόντουσαν να διανύσουν συνήθως μεγάλες αποστάσεις, ακόμα και τις νυκτερινές ώρες, ανεξάρτητα των καιρικών συνθηκών  και με τον τρόπο αυτό έσωζαν ανθρώπινες ζωές στην περιοχή.

Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στα Ασκληπιεία της αρχαίας Ελλάδας  και ιδιαίτερα για το Ασκληπιείο της αρχαίας Λισσού, που βρίσκεται στην επαρχία Σελίνου. Σήμερα λόγω της σπουδαιότητας του, το επισκέπτεται  κάθε χρόνο μεγάλος αριθμός ατόμων, παρά το ότι οι συνθήκες πρόσβασης δεν είναι πολύ εύκολες.

Το αναφερόμενο βιβλίο του κ. Ευτύχη Λαμπουσάκη είναι μια εξαιρετική προσφορά στον τόπο της καταγωγής του, την επαρχία δηλαδή του Σελίνου, αφού κατόρθωσε να αποθανατίσει όλους αυτούς τους ανθρώπους,  είτε επιστήμονες, είτε πρακτικούς γιατρούς και μαίες, που προσέφεραν τις μεγάλες υπηρεσίες τους στους κατοίκους της περιοχής, με  τις συνθήκες που προαναφέρθηκαν.

Βεβαίως και στο παρελθόν ο συγγραφέας του βιβλίου έχει προσφέρει τις υπηρεσίες του στην κοινωνία των Χανίων σε διάφορους τομείς, αφού για πολλά χρόνια διετέλεσε Δημοτικός σύμβουλος Χανίων, Νομαρχιακός σύμβουλος Χανίων, ήταν Διευθυντής σε κλινική του Νοσοκομείου Χανίων, εργάζεται για πολλά χρόνια ως ιδιώτης γιατρός και επί 15 χρόνια ήταν Πρόεδρος στον Ιατρικό Σύλλογο Χανίων.

Σήμερα έχουμε την χαρά να είναι μεταξύ των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου.

Τον συγχαίρω λοιπόν για το βιβλίο του και του εύχομαι να συνεχίσει την προσφορά του.

Λουκάς Μπασιάς

Πρόεδρος Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου

Το έτος 2014 έχει κηρυχθεί ως έτος Θεοτοκόπουλου. Το Σέλινο πρέπει να έχει συμμετοχή στις εκδηλώσεις που θα γίνουν.

Όπως είναι γνωστό το έτος 2014 κηρύχθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού ως έτος  Θεοτοκόπουλου, με  αφορμή τη συμπλήρωση 400 ετών από το θάνατο του μεγάλου έλληνα ζωγράφου.
Πρόκειται για μια επέτειο που θα γιορταστεί με μεγάλη επισημότητα στην Ελλάδα και την Ισπανία, την χώρα δηλαδή όπου δημιούργησε τα σπουδαία έργα του  και στην οποία έζησε ένα πολύ μεγάλο  μέρος της ζωής του.

Ηδη προγραμματίζονται πολλές εκδηλώσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού  και άλλους φορείς και έχει συγκροτηθεί  επταμελής οργανωτική επιτροπή.

Σύμφωνα με ανακοινώσεις που έχουν γίνει, την μνήμη του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου Δομίνικου Θεοτοκόπουλου θα τιμήσει και ο δήμος Ηρακλείου, που θεωρεί ότι είναι ο τόπος  της γέννησης του.

Οι εκδηλώσεις στο Ηράκλειο για τον Θεοτοκόπουλο  περιλαμβάνουν:

1) Έκθεση στο Ιστορικό Μουσείο με την υποστήριξη του Δήμου με τίτλο «Ο Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης

2) Διεθνές επιστημονικό συνέδριο με διοργανωτές το Δήμο Ηρακλείου και την Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών

3)Αφιέρωμα στον Νίκο Παναγιωτάκη και αναγνώριση της σημαντικής μελέτης του για την Κρητική περίοδο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, που δημοσίευσε το 1986.

4)Βραδιά ανάγνωσης αφιερωμένης στο Γκρέκο

5)Εβδομάδα κινηματογράφου – αφιέρωμα στο Greco

6)“Κρητικό” αφιέρωμα στη μνήμη του Θεοτοκόπουλου με πέντε κορυφαίους λυράρηδες του νησιού.

7)Έκθεση αντιγράφων υψηλής ανάλυσης των σημαντικότερων έργων του Θεοτοκόπουλου, σε φυσικό μέγεθος, στην Βασιλική του Αγίου Μάρκου.

8)Έκθεση από το Δήμο μεγάλων φωτογραφιών (1.10 μ. ύψος) του καθηγητή Χοακίν Μπέρκεζ, μέλους της Ακαδημίας της Βαλένθια, των εικονοστασίων του Θεοτοκόπουλου που αποτελούν σημαντικά έργα τέχνης.

9)Επανέκδοση – επικαιροποίηση του λευκώματος:   «Αφιέρωμα στον EL GRECO »  από την έκθεση των έργων του ζωγράφου στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου.

10)Στοχευμένες βραδιές με αφιερώματα στο Δομίνικο Θεοτοκόπουλου.

Στο Ηράκλειο λοιπόν προγραμματίζονται οι παραπάνω εκδηλώσεις για να τιμηθεί ο διάσημος  ζωγράφος,  αφού, όπως προαναφέρθηκε, ο δήμος Ηρακλείου θεωρεί ότι είναι ο τόπος  της γέννησης του.

 Ανάλογες εκδηλώσεις  θα γίνουν  και αλλού στην Ελλάδα καθώς και στην Ισπανία. Αυτό που θεωρώ αναγκαίο είναι να δούμε σχετικές εκδηλώσεις  να γίνονται και στον τόπο από τον οποίο  κατάγεται η οικογένεια του, κάτι που μέχρι σήμερα δεν γνωρίζω αν προγραμματίζεται να γίνει. 

Και ο τόπος της καταγωγής του σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες είναι σχεδόν σίγουρα ο Νομός Χανίων και ιδιαίτερα  το χωριό Κουστογέρακο της επαρχίας Σελίνου.

Γι αυτό τόσο η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, όσο και ο δήμος Καντάνου-Σελίνου καθώς και πιθανόν και άλλοι δήμοι η φορείς στο νομό, θα πρέπει  εφόσον δεν το έχουν κάνει ακόμη, να πράξουν τα δέοντα.

Σχετικά με τον τόπο καταγωγής της οικογένειας του Θεοτοκόπουλου, ο αείμνηστος καθηγητής πανεπιστημίου Νικ. Παναγιωτάκης , που έκανε έρευνες στα Ενετικά αρχεία, στο βιβλίο του «Η Κρητική περίοδος της ζωής του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου», στην σελίδα 38 αναφέρει: «Πιθανότερος τόπος καταγωγής της οικογενείας φαίνεται να είναι το διαμέρισμα των Χανίων, όπου, ήδη από τον 15^ο αιώνα , μαρτυρούνται μέλη της , στο χωριό Κουστογέρακο.»

Η  δε καθηγήτρια του πανεπιστημίου Αθηνών Α. Παπαδιά-Λάλα, που επίσης έκανε έρευνες στα Ενετικά αρχεία,  στην διδακτορική της διατριβή με τίτλο «Αγροτικές ταραχές και εξεγέρσεις στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη (1509-1528) Η επανάσταση του Γεωργίου Γαδανολέου-Λυσογιώργη», και στην σελίδα 97 αναφέρει για τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο πως:  « πιθανή είναι κάποια σχέση με τη Μάρθα Θεοτοκοπουλίνα, η οποία στα 1488 αναφέρεται ως αφιερώτρια  στον Αγιο Γεώργιο Κουστογεράκου, του χωριού δηλαδή από το οποίο κατάγεται ο Γεώργιος Γαδανολέος»

Επισημαίνεται ότι η αξία της έρευνας στα Ενετικά αρχεία είναι μεγάλη, προκειμένου να βρεθούν αντικειμενικά στοιχεία για τα γεγονότα που αφορούν την ζωή του Θεοτοκόπουλου πριν φύγει από την Ελλάδα, διότι την περίοδο εκείνη η Κρήτη  ήταν υπό την κατοχή των Ενετών και μεγάλο μέρος από τα αρχεία που τηρούσαν οι Ενετοί κατακτητές στο νησί μεταφέρθηκαν στην Βενετία όπου και υπάρχουν ακόμη.

Διάφορα άλλα στοιχεία που επίσης ενισχύουν την άποψη για την καταγωγή της οικογενείας του Θεοτοκόπουλου από τον Νομό Χανίων και ιδιαίτερα από το Σέλινο,  αναφέρονται σε άρθρο του καθηγητή Ιωάν. Μυριζάκη, που δημοσιεύτηκε στις 26-9-2013,  στην εφημερίδα  “Σελινιώτικα Νέα”.

Μεταξύ των εκδηλώσεων που θα μπορούσαν να γίνουν το επόμενο έτος για τον Θεοτοκόπουλο στον νομό μας  θα ήταν και μια  ημερίδα , όπου οι  αρμόδιοι επιστήμονες μεταξύ των άλλων θα  κατέθεταν τις τελευταίες απόψεις τους για τον τόπο που γεννήθηκε καθώς και άλλα στοιχεία σχετικά με  την καταγωγή του.

Αλλά  και για τα πανεπιστημιακά μας ιδρύματα που έχουν τμήματα με συναφές αντικείμενο, θα είναι μια ακόμη ευκαιρία για να ασχοληθούν με το θέμα,  με όποιο τρόπο θεωρούν σκόπιμο, ώστε να συμβάλουν στο να δοθούν  απαντήσεις στα ερωτήματα  που εξακολουθούν και σήμερα να υπάρχουν και έτσι δημιουργούνται αντιπαραθέσεις μεταξύ διαφόρων περιοχών.

Γιατί είναι γνωστή η διαμάχη που έχει τελευταία  προκύψει  μεταξύ των δήμων  Μαλεβυζίου και Ηρακλείου  που διεκδικούν και οι δυο την γενέτειρα του  μεγάλου Κρητικού  ζωγράφου.

 Για να φανεί  η ανάγκη περαιτέρω έρευνας, αναφέρω πολύ συνοπτικά το πως κατέληξαν πριν από πολλά χρόνια στο ότι το χωρίο Φόδελε,  του σημερινού δήμου Μαλεβυζίου, είναι ο τόπος γέννησης του Θεοτοκόπουλου, πράγμα που σήμερα δεν το δέχεται ο Δήμος Ηρακλείου.

Ένα πρόσωπο που συνδέθηκε τότε με τον Θεοτοκόπουλο, τόσο ως προς το γένος,  όσο και ως προς την ομοιότητα, ήταν ο Στυλιανός Αλοδιανάκης του Πολυχρόνη και της Μαρίας το γένος Θεοτόκη.

Η ιστορία ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα όταν  ιστορικοί από το Πανεπιστήμιο του Βολιαδολίδ της Ισπανίας ήρθαν για πρώτη φορά στο Φόδελε ψάχνοντας να βρούν που γεννήθηκε ο Θεοτοκόπουλος.  Οι άνθρωποι αυτοί ήξεραν πως  είναι Κρητικός και ξεκίνησαν αυτό το ταξίδι βάσει των αρχείων της Ιεράς Εξέτασης.  

Όταν είδαν τον Στυλιανό Αλοδιανάκη, είδαν μια τέλεια ομοιότητα.

Όταν τον ρώτησαν πως λέγεται και απάντησε Στυλιανός Αλοδιανάκης του Πολυχρόνη και της Μαρίας, το γένος Θεοτόκη, θεώρησαν πως βρήκαν δύο ισχυρές αποδείξεις για την καταγωγή του μεγάλου ζωγράφου.

Την ομοιότητα δηλαδή και το επώνυμο Θεοτόκης.

 Ακολούθησε από το πανεπιστήμιο του Βολιαδολίδ της Ισπανίας, και δεύτερη επίσκεψη στο Φόδελε, το 1934, οπότε και  τοποθέτησαν στο χωριό πλάκα που γράφει:

«Η σχολή της Ιστορίας του Βολιαδολίδ, παλμός μέσα την καρδιά της Καστίγγια προσφέρει στο Φόδελε την πλάκα αυτή βγαλμένη από το βράχο του Τολέδο. Ενθύμιο της αθανάτου δόξης του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, 27 Ιούλιου 1934».

Ακολούθησαν στο Φόδελε  λαμπρές στιγμές, το έτος 1964, με τη κάθοδο των Ισπανών αλλά και πολυπληθέστατης αποστολής (220) ατόμων) επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου (1964) για τις εκδηλώσεις, που έγιναν για τη συμπλήρωση των 350 χρόνων από το θάνατό του Θεοτοκόπουλου.

Παρουσιάζεται φωτογραφία από την εφημερίδα ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ  του Αλουδιανάκη και του Θεοτοκόπουλου

  

Λουκάς Μπασιάς

Πρόεδρος Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου

Εκδήλωση για τα 70 χρόνια από το ολοκαύτωμα των χωριών ΜΟΝΗΣ- ΛΕΙΒΑΔΑ - ΚΟΥΣΤΟΓΕΡΑΚΟΥ

Στις 29-9-2013 πραγματοποιήθηκε εκδήλωση για τα 70 χρόνια από το ολοκαύτωμα των χωριών Μονής, Λειβαδά και Κουστογέρακου. Την εκδήλωση διοργάνωσαν ο Δήμος Καντάνου-Σελίνου, ο Σύλλογος Επιστημόνων Σελίνου, ο Πολιτιστικός σύλλογος των απανταχού Ανατολικοσελινιωτών "ΤΟ ΨΗΛΑΦΙ", και οι Πολιτιστικοί σύλλογοι Κουστογεράκου και Σούγιας.
Η εκδήλωση έγινε στο μνημείο που βρίσκεται στη διακλάδωση προς Λειβαδά -Κουστογέρακο του κεντρικού δρόμου Χανίων-Σούγιας.
Λεπτομέρειες για την εκδήλωση με φωτογραφικό υλικό βρίσκονται  στην εφημερίδα "Σελινιώτικα Νέα" της 3-10-2013.

Εκδηλώσεις στον Ομαλό, για τα 100 χρόνια της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα

Στις 18-8-2013 έγιναν στον Ομαλό εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Διοργανωτές των εκδηλώσεων ήταν η Περιφέρεια Κρήτης, οι Δήμοι Καντάνου-Σελίνου, Πλατανιά και Σφακίων, το Ιδρυμα ερευνών και μελετών "Ελ. Βενζέλος" και ο σύλλογος των απανταχού Λακκιωτών.

Μεταξύ των άλλων έγιναν και τρεις ομιλίες. Από τον π. Βλαβογιλάκη, εκπαιδευτικό-συγγραφέα, από τον κ. Ν. Παπαδάκη, γενικό διευθυντή στο Ιδρυμα ερευνών και μελετών "Ελ. Βενζέλος" και από τον Πρόεδρο του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου κ. Λουκά Μπασιά.

Λεπτομέρειες βλέπε σε εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 19-8-2013 και Σελινιώτικα Νέρα στις 29-8-2013.

Παρουσιάζεται παρακάτω η δεκάλεπτη, σύμφωνα με το πρόγραμμα,  ομιλία 

του κ. Μπασιά.

Η συμβολή των Σελινιωτών στους αγώνες για την απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωση της με την Ελλάδα, από την επανάσταση του 1866 -1869 και μετά.

Στην σύντομη αυτή ομιλία θα αναφερθώ πολύ συνοπτικά στη συμβολή των Σελινιωτών στους αγώνες για την απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωση της με την Ελλάδα, από την μεγάλη επανάσταση του 1866-1869 και μετά.
Βεβαίως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το Σέλινο είχε δώσει το παρόν και στις προηγούμενες επαναστάσεις. Από την πρώτη το 1770, του Δασκαλογιάννη, οπότε και μεγάλο μέρος του καταστράφηκε από τους τούρκους, μέχρι και την επανάσταση του 1858.
Αλλά και σε ακόμη παλαιότερες ιστορικές περιόδους το Σέλινο είχε και πάλι συμμετάσχει στους αγώνες για την απελευθέρωση της Κρήτης από τους δυνάστες της. Παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του ο Γεωργ. Καντανολέων, από το Κουστογέρακο Σελίνου, που ηγήθηκε μεγάλης επανάστασης εναντίον των Ενετών κατακτητών.

                                      Η επανάσταση του 1866-1869

Από όλες τις επαναστάσεις που έγιναν εναντίον των Τούρκων η επανάσταση του 1866-1869, που διήρκησε τρία χρόνια, χαρακτηρίστηκε ως μεγάλη. Στα χρόνια αυτά, έγιναν πολλές, μεγάλες και αιματηρές μάχες. Τα θύματα στην επανάσταση αυτή ήταν πολυπληθέστερα από κάθε άλλη και οι καταστροφές που συνέβησαν ήσαν επίσης τρομερές. Γι αυτό και θα αναφερθώ λίγο περισσότερο σε αυτήν σε σχέση με τις υπόλοιπες.
                                    

                                       Οι προσυνεννοήσεις

Πολύ πριν κηρυχθεί η επανάσταση γινόντουσαν διάφορες προ –συνεννοήσεις, στις οποίες συμμετείχαν και οι Σελινιώτες. Ο ιστορικός Μουρέλλος γράφει σχετικά:
«Η κατάσταση είχε φθάσει πια στο απροχώρητο και η πρώτη κίνηση ήρχισε. Ο Χατζή Μιχάλης Γιάνναρης, συνεννοήθηκε με τους Μαντάκηδες, τους Νικολούδηδες, τους Μπασιάδες, τον Αναγνώστη και Μάρκο Παπαγιαννάκη και μερικούς απ’ τους πρώτους των Σφακιών και βγήκαν στον Ομαλό για να σκεφθούν, ποια θα ήταν η γραμμή, που θα έπρεπε ν΄ ακολουθήσουν, γιατί ο λαός εστέναζε από την πείνα και τας πιέσεις.»
Οπως προκύπτει από άλλες πηγές, στις συνεννοήσεις αυτές συμμετείχαν από τους Σελινιώτες και οι Γεώργ. Κορκίδης, Ιωάννης Φιωτάκης, Κωνσ. Κριάρης και άλλοι.
Σύμφωνα με τις σημειώσεις του Κωσταντή Μπασιά, τις συνεννοήσεις μεταξύ Σελινιωτών και Λακιωτών διεξήγαγε ο ίδιος, επειδή είχε πολλούς συγγενείς Λακκιώτες, μεταξύ των οποίων τον γενναίο οπλαρχηγό Νικόλαο Νικολούδη.
                                  

               Η έναρξη των εχθροπραξιών της επανάστασης έγινε στο Σέλινο

Όπως αναφέρει ο ιστορικός Παν. Κριάρης, το σύνθημα της ενάρξεως των εχθροπραξιών της επανάστασης εδόθη την νύκτα της 15ης προς την 16ην Αυγούστου στο Σέλινο. Επίσης το πρωί της 16-17 Αυγούστου γενναίοι άνδρες υπό τον Κριάρη επιτέθηκαν κατά της φρουράς στον Σταυρό. Ο ίδιος αναφέρει πως η κατάληψη του Σταυρού της Κανδάνου εχρησίμευσε πλέον ως το πρώτον έναυσμα της ενάρξεως των εχθροπραξιών της επανάστασης.

                  Η οργάνωση στρατοπέδων στο Σέλινο και η εκλογή αρχηγών

Λίγο πριν την κήρυξη της, πέντε στρατόπεδα (κολώνες) είχαν δημιουργηθεί στην επαρχία Σελίνου. Στην Λειβάδα, στη Σκάφη – Αργαστήρι, στα Τεμένια, στη θέση Στεφανόπετρα και στον Πελεκάνο.
Σύμφωνα με τον Παν. Κριάρη, στις αρχές του 1867, κατά το πρώτο δηλαδή διάστημα της επανάστασης του 1866-1869, έγιναν οι επίσημες αναγνωρίσεις των αρχηγών της. Αναγνωρίστηκαν στην επαρχία Σελίνου οι Κωνσ. Κριάρης και Γεώργιος Κορκίδης ως πρωτεύοντες, ο Βαρδής Πωλιουδάκης (Πωλιουδόβαρδας) υπαρχηγός του πρώτου, ο Ιωσήφ Κοτσιφάκης, ο Αντώνιος Μπασιάς και μετά τον θάνατο του, όταν σκοτώθηκε σε μάχη λίγο αργότερα, ο αδελφός του Κωσταντής Μπασιάς, ο Μάρκος Παπαγιαννάκης και ο Αναγν. Γρυφάκης ως δευτερεύοντες. Ο ιστορικός Ψιλλάκης προσθέτει και τον Παπακασέλο. Αργότερα πάντως αναγνωρίστηκαν και άλλοι.

Οι κυριότερες μάχες είτε μέσα στο Σέλινο είτε εκτός από αυτό που έλαβαν μέρος οι Σελινιώτες αρχηγοί και οπλαρχηγοί με τους άνδρες τους

Κατά την μεγάλη αυτή επανάσταση έγιναν πολλές δεκάδες μάχες με τους Τούρκους είτε μέσα στην επαρχία Σελίνου είτε σε άλλες περιοχές.
Λόγω του περιορισμένου χρόνου της ομιλίας δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν λεπτομέρειες γι αυτές. Πάντως μέσα στο Σέλινο, σε διάφορα μέρη του, έγιναν μεγάλες μάχες κυρίως στις παρακάτω χρονικές περιόδους:
Τα τέλη Αυγούστου 1866 μέχρι και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.
Τον Δεκέμβριο 1866 που εισέβαλε ο Μουσταφάς πασάς στην επαρχία.
Τον Αύγουστο του 1867 και τέλος από τον Φεβρουάριο 1868 μέχρι το καλοκαίρι του ίδιου έτους.
Εκτός όμως από τις μάχες που έγιναν στο Σέλινο, κατά τις οποίες οι Σελινιώτες αντιμετώπισαν τους Τούρκους σχεδόν πάντα συμπολεμώντας με αρχηγούς των άλλων επαρχιών, οι Σελινιώτες έλαβαν επίσης μέρος στις περισσότερες πολεμικές επιχειρήσεις που έγιναν στις άλλες επαρχίες των Χανίων, όταν οι Τούρκοι προσπαθούσαν να καταπνίξουν την επανάσταση στις περιοχές αυτές.
Ενδεικτικά αναφέρονται μάχες που έλαβαν μέρος:
Μάχη στην Χωστή και Καράνου, στο Χοιρόσπηλιο Κυδωνίας ,στις Κακές πλευρές, στην Κίσσαμο τον Μάρτιο 1867, στον Αποκόρωνα και την Κράπη την άνοιξη του 1867, στην Γωνιά Κισσάμου, στην Αράδαινα Σφακίων, στο Μονοδένδρι-Πλατανέ-Αμπελάκια Κισσάμου, στις Φώκιες, στα Προσέλια, στο Φραγγοκάστελο, στο Μπρόσνερο και σε πολλά άλλα μέρη.
Τελικά η επανάσταση έσβησε. Θα ακολουθήσει όμως μετά από δέκα χρόνια άλλη επανάσταση.

                                 Η επανάσταση του 1878

Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878 η ήττα της Τουρκίας, φάνηκε σαν η κατάλληλη ευκαιρία για να αποχτήσει το νησί την ελευθερία του. Οταν άρχισαν οι συγκρούσεις με τους Τούρκους, οι περισσότεροι Τούρκοι των επαρχιών έσπευσαν στα Χανιά. Εκεί αφού ασφάλισαν τις οικογενείες των ενώθηκαν με τον Τουρκικό στρατό και τους βασιβουζούκους των πόλεων και άρχισαν αμέσως επιθέσεις κατά των γύρω χωριών. Οι Σελινιώτες Κριάρης, Κορκίδης, Μπασιάς, Γρυφάκης, Κοτσιφάκης, Γεωργιακάκης, Κουνδουροσήφης, Παπαγιαννάκης και πολλοί άλλοι αρχηγοί και οπλαρχηγοί από τις άλλες επαρχίες του Νομού Χανίων ευρίσκοντο στρατοπεδευμένοι στον Αλικιανό.
Ο Τουρκικός στρατός ανερχόμενος σε πολλές χιλιάδες, έφθασε στον Αλικιανό και το Χοιρόσπηλιο όπου έγινε μεγάλη μάχη κατά την οποία φονεύθηκαν πλείστοι από τους τούρκους αλλά και χριστιανοί και έτσι ανεκόπη η προέλαση των Τούρκων.
Ο Μιχ. Αναστασάκης στην ιστορία του γράφει ότι στις 15 Μαίου οι Τούρκοι εξορμούν κατά του Πλατανιά-Αλικιανού με σκοπό να περάσουν στην Κίσαμμο καίγοντες και καταστρέφοντες. Βρήκαν όμως απέναντι τους Σελινιώτες υπό τους Κριάρη, Κορκίδη, Μπασιά, Γιωργιό (δηλαδή τον Γεωργιακάκη), Τρακάκη και άλλους αρχηγούς και οπλαρχηγούς από άλλες επαρχίες, όπως τους Χατζή Μιχάλη, Μάνδακα, Σκαλίδη κτλ, που αντιμετώπισαν την επιδρομή των Τούρκων. Όμως και η επανάσταση αυτή έσβησε. Πάντως οι θυσίες της δεν πήγανε χαμένες. Οι Κρητικοί πέτυχαν τη σύμβαση της Χαλέπας, με την οποία αποκτούσαν κάποιες ελευθερίες. Ετσι μπορούσαν να χτίζουν σχολεία, να κάνουν συλλόγους, να εκδίδουν έντυπα και άλλα διάφορα.

                              Η επανάσταση του 1889

Το 1889 η Τουρκική κυβέρνηση θέλησε να περιορίσει τα προνόμια που είχαν δοθεί στο νησί, καταργώντας πολλά μέρη της σύμβασης της Χαλέπας, στέλνοντας στρατό και επαναφέροντας την τρομοκρατία του παρελθόντος.
Στην επαρχία Σελίνου οι αρχηγοί Κωνσταντίνος Κριάρης και Γεώργιος Κορκίδης που διακρίθηκαν σε προηγούμενες επαναστάσεις δεν θα δώσουν το παρόν στην επανάσταση αυτή αφού ο πρώτος είχε ήδη πεθάνει ο δε δεύτερος ήταν μεγάλος σε ηλικία.
Σύμφωνα με τις σημειώσεις του Κωνσταντή Μπασιά, η επανάσταση εκηρύχθη κυρίως υπό της Κρητικής Βουλής κατόπιν συσκέψεως βουλευτών όπως του Αριστείδη Κριάρη, Κακούρη και άλλων. Μετά την κήρυξη της επανάστασης γίνονται συναθροίσεις σε διάφορα μέρη του νομού με σκοπό να παύσει ο λαός να πληρώνει φόρους και να καταργήσουν τις αρχές.
Υστερα από τα παραπάνω οι Σελινιώτες συνάπτουν μάχες γύρω από την Κάνδανο υπό τον Αρχηγό Κ. Μπασιά και τους Μαρματάκη, Χαλακατέβα, Παπαγιαννάκη, Ηλιάκη, Φιωτάκη, Τσουρή, Παπαμαρκάκη κ.λ.π. και αποκλείουν τους τούρκους της Κανδάνου.
Ο αποκλεισμός από τους Σελινιώτες των Τούρκων της Κανδάνου συνετέλεσε στο να σωθούν πολλές οικογένειες από βεβαία καταστροφή, οι οποίες βρισκόντουσαν στην Κίσσαμο, την Κυδωνία και ιδίως γύρω από τα Χανιά. Αν άφηναν ελεύθερους τους Τούρκους της Κανδάνου θα κατέστρεφαν όχι μόνον τις περιουσίες των πεδινών χωριών των επαρχιών Κυδωνίας και Κισσάμου αλλά και θα εξόντωναν κυριολεκτικώς τους κατοίκους των πεδινών αυτών χωριών.

                                 Η επανάσταση του 1896-1897

Στο Σέλινο η επανάσταση το έτος 1896 ξεκινά τα μέσα Μαίου. Η πρώτη μεγάλη μάχη που διήρκησε τρεις μέρες έγινε στο Αποπηγάδι. Τότε οι Κρητικοί προσπάθησαν και πέτυχαν να μην αφήσουν τον τουρκικό στρατό να φύγει από το Σέλινο και να μεταβεί στην περιοχή του Βάμου Αποκορώνου , για να ενισχύσει τους Τούρκους που τους πολιορκούσαν οι επαναστάτες. Επίσης για να μην αφήσουν να ενισχυθούν οι Τούρκοι των Χανίων, που προέβαιναν την περίοδο εκείνη σε φόνους και άλλα όργια σε βάρος των Χριστιανών.
Οι μάχες και οι συμπλοκές με τους Τούρκους στην ευρύτερη περιοχή της Κανδάνου, τον Πύργο του Σταυρού αλλά και αλλού στο Σέλινο , συνεχίστηκαν όλο το καλοκαίρι του 1896.
Τον Ιανουάριο του 1897, στην περιοχή των Χανίων γίνονται εμπρησμοί, σφαγές και λεηλεσίες. Στις 22 Ιανουαρίου 1897 ο Κωστ. Μπασιάς μαζί με τους Ιωαν. Κορκίδη, τον Παπακασέλλο και πολλούς άλλους Σελινώτες μεταβαίνουν στην περιοχή της Κυδωνίας και λαβαίνουν μέρος σε μάχες για τρεις ολόκληρες μέρες στην περιοχή της Μαλάξας. Όμως οι εχθροπραξίες αρχίζουν και στο Σέλινο και έτσι μετά από επείγουσα ειδοποίηση αναγκάζονται να επιστρέψουν ξανά στην επαρχία τους.
Διεξάγονται σχεδόν καθημερινά φονικές μάχες με τους Τούρκους στον Πύργο του Σταυρού και στις γύρω περιοχές της Κανδάνου.
Εκτός από τους αναφερθέντες παραπάνω που επέστρεψαν από την Κυδωνία στο Σέλινο, συμμετέχουν στον αγώνα οι Σελινιώτες Αριστ. Κριάρης, Γεωργιακάκης, Παπαδογιάννης, Παπαμαρκάκης, Φούμης και αρκετοί άλλοι. Τους Σελινιώτες ενισχύουν και αρχηγοί από άλλες επαρχίες των Χανίων.
Οι Τούρκοι πολιορκούνται στην Κάνδανο και στον Πύργο του Σταυρού.
Στην περιοχή έρχεται και ο ταγματάρχης του πυροβολικού Μανουσογιαννάκης που με κατάλληλο οπλισμό θα ξεκινήσει τον κανονιοβολισμό του Πύργου στου Σταυρού και τελικά ο Πύργος θα καταληφθεί από τους επαναστάτες. Η πολιορκία της Κανδάνου συνεχίζεται. Επέρχεται συμφωνία μεταξύ των ευρισκομένων στην Παλαιόχωρα αξιωματικών των πλοίων των μεγάλων δυνάμεων, του προξένου της Αγγλίας Βιλιώτη και των αρχηγών και οπλαρχηγών της πολιορκίας, για την παράδοση των Τούρκων της Κανδάνου. Ετσι αφού οδηγήθηκαν με αγήματα στην Παλαιόχωρα, μεταφέρθηκαν με τα πλοία εκτός Σελίνου.

                                   Η επανάσταση του Θερίσου το 1905

Το 1905, ύστερα από την αδιάλλακτη στάση που τήρησε ο πρίγκιπας Γεώργιος απέναντι στην αντιπολίτευση και στον ηγέτη της, που ζητούσε την φιλελευθεροποίηση του πολιτεύματος και την ένωση, θα ακολουθήσει η επανάσταση του Θερίσου.
Μεγάλη η συμμετοχή και στην επανάσταση αυτή των Σελινιωτών. Ο Κων/νος Φούμης που κατάγεται από το Σέλινο, ήταν ο ένας από τους τρείς αρχηγούς της. Αλλά και στις επαναστατικές ομάδες που κατέφθασαν αμέσως στο Θέρισο, από τις διάφορες επαρχίες των Χανίων, συμπεριλαμβανόντουσαν και οι Σελινιώτικες ομάδες.

Κυρίες και Κύριοι
Οι μεγάλοι και σκληροί αγώνες που έδωσαν οι ηρωικοί μας πρόγονοι για να απελευθερωθεί η Κρήτη από τους κατακτητές της και να ενωθεί με την Ελλάδα τελικά δε πήγαν χαμένοι.
Πολλοί από αυτούς που έλαβαν μέρος στους αγώνες αυτούς είχαν την τύχη να δουν το όνειρο τους να γίνεται πραγματικότητα.
Το έτος 1913 η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα και εμείς σήμερα απολαμβάνουμε την ελευθερία, που είναι καρπός μεγάλων αγώνων και θυσιών.





Σημείωση:
Η αρχική ιδέα για την διοργάνωση των εκδηλώσεων του Ομαλού ήταν
του κ. Γεωργίου Κουτρούλη από τους Λάκκους. Σχετικό είναι το με ημερομηνία 18-9-2012 έγγραφο του προς τον Δήμο Πλατανιά που κοινοποιήθηκε και στους  δήμους Καντάνου-Σελίνου και Σφακίων και στον Σύλλογο Επιστημόνων Σελίνου

Ζητήθηκε από την αρχαιολογία και έγινε μετάβαση αρμοδίων στην εκκλησία στο Χαρέη για εξέταση των φθορών που υπάρχουν

Στην αρχαιολογία Βυζαντινών αρχαιοτήτων εστάλη το παρακάτω έγγραφο, μετά την διαπίστωση  ότι στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου στο Χαρέη (που βρίσκεται κοντά στην θάλασσα, μεταξύ Σούγιας και Αγίας Ρουμέλης) υπάρχουν μεγάλες φθορές.

1)ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΣΕΛΙΝΟΥ                                    Χανιά 4-6-2013
2)ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ
ΚΟΥΣΤΟΓΕΡΑΚΟΥ "Ο ΚΑΝΤΑΝΟΛΕΩΝ"

Προς  28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Χανιά

Προκειμένου να αναληφθεί προσπάθεια συντήρησης του εσωτερικού χώρου του Ι. Ν. Αγίου Αντωνίου που βρίσκεται στην παραθαλάσσια περιοχή του Χαρέη, παρακαλούμε την υπηρεσία σας να δώσει την συγκατάθεση της για την μετάβαση αρμοδίου αρχαιολόγου στο ανωτέρω ξωκλήσι, με σκοπό να εκτιμηθεί από κοντά το μέγεθος της φθοράς που έχουν υποστεί οι τοιχογραφημένες αγιογραφίες και γενικά το υπόστρωμα τους και να δοθούν τεχνικές οδηγίες που η πραγματοποίηση τους θα βοηθούσε στο να σταματήσει η καταστροφή αυτού το μνημείου της πίστης και του πολιτισμού.
Σύμφωνος με την πρωτοβουλία αυτή είναι και ο εφημέριος της εκκλησιαστικής μας ενορίας παπά Παναγιώτης Ανδρουλάκης.
 

 Με τιμή

Για το Δ.Σ. του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου  
Ο Πρόεδρος                                                                    
Λουκάς Μπασιάς                                                          


Για το Δ.Σ. του Πολιτιστικού Συλλόγου
Κουστογεράκου  "Ο ΚΑΝΤΑΝΟΛΕΩΝ"
Ο Πρόεδρος
Γιάννης Μυριζάκης


Μετά το παραπάνω έγγραφο η υπηρεσία έστειλε στις 28-6-2013 την αρχαιολόγο κ. Μπούρμπου και τον υπεύθυνο για τις συντηρήσεις των τοιχογραφιών κ. Σιγανάκη,  που, μαζί με τους προέδρους των αναφερομένων παραπάνω συλλόγων, μετέβησαν στην εκκλησία στο Χαρέη και την εξέτασαν.
Σύντομα θα σας πληροφορήσουμε για τις ενέργειες που θα γίνουν.

Ψήφισμα για τον θάνατο του μακαριστού π. Μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΣΕΛΙΝΟΥ

ΨΗΦΙΣΜΑ

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου στην είδηση

της κοίμησης του μακαριστού π. Μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου

ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ     ΓΑΛΑΝΑΚΗ

ο οποίος υπήρξε εξαίρετη προσωπικότητα παγκοσμίου εμβέλειας, με

τεράστιο αναπτυξιακό και ανθρωπιστικό έργο,

σε έκτακτη συνεδρίασή του αποφάσισε:

- Να εκφράσει θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά του.

- Να παραστεί ο πρόεδρος και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου στη νεκρώσιμη ακολουθία.

- Να δημοσιευτεί το παρόν ψήφισμα στον τοπικό Τύπο.

Χανιά 1-5-2013

Για το Δ.Σ.

Ο Πρόεδρος Λουκάς Μπασιάς

Ο Γεν. Γραμματέας Ιωάν. Ξανθουδάκης

Ζητείται να μειωθούν οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων στο Σέλινο

Ο Σύλλογος Επιστημόνων Σελίνου κάνει γνωστά τα εξής:

Είναι σε όλους γνωστό, από αναφορές που κάνουν τακτικά τα διάφορα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ότι οι αγοραπωλησίες των ακινήτων στην Ελλάδα έχουν περιοριστεί σημαντικά η και δεν γίνονται καθόλου σε ορισμένες περιοχές, εξ αιτίας της μεγάλης οικονομικής κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα.

Κοινή διαπίστωση είναι ότι πολλοί που θέλουν να πουλήσουν ένα ακίνητο τους, για να καλύψουν τις ανάγκες τους, σπάνια βρίσκουν αγοραστές.

Συνέπεια των παραπάνω είναι να έχουν καταρρεύσει οι τιμές των ακινήτων, σε σχέσει με ότι συνέβαινε στο παρελθόν. Επίσης οι πραγματικές αξίες των ακινήτων στις περισσότερες περιοχές είναι πολύ μικρότερες από τις αντικειμενικές , όπως αυτές έχουν καθοριστεί από το κράτος σε αυτές.

Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα και τις συνθήκες που υπάρχουν στην περιοχή του Σελίνου, διαπιστώνουμε πως οι αντικειμενικές αξίες στην επαρχία είναι σήμερα πολύ μεγαλύτερες από τις πραγματικές τιμές. Αυτό το διαπιστώνει και το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Καντάνου-Σελίνου, που πρόσφατα ομόφωνα αποφάσισε να ζητήσει την μείωση των αντικειμενικών αξιών σε όλο τον Δήμο.

Με αφορμή την επίσημη ανακοίνωση που έγινε πριν λίγες μέρες, ότι δηλαδή πρόκειται σύντομα να καθοριστούν νέες αντικειμενικές αξίες των ακινήτων σε όλη την Ελλάδα, ζητάμε οι νέες τιμές ακινήτων που θα καθοριστούν, σε όλες τις περιοχές του Δήμου Καντάνου-Σελίνου, να είναι πολύ μικρότερες από αυτές που ισχύουν σήμερα. Αυτό θα ανακουφίσει τους κατοίκους από φόρους και άλλες εισφορές που έχουν άμεση σχέση με τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων τους, αλλά και θα πάψει να αποτελεί εμπόδιο για τις επενδύσεις και την ανάπτυξη της περιοχής η σημαντική διαφορά που σήμερα υπάρχει μεταξύ των πραγματικών και των αντικειμενικών αξιών.

H περιοχή του Σελίνου αντιμετωπίζει πολλά και δύσκολα στην επίλυση τους προβλήματα, γι αυτό και πλήθος από τα χωριά του ερημώνουν και οι κάτοικοι τους αναγκάζονται να τα εγκαταλείψουν οριστικά. Ας αποτελέσει λοιπόν ο νέος καθορισμός των αντικειμενικών αξιών ένα παράγοντα που δεν θα συμβάλει στην ακόμη μεγαλύτερη ερήμωση αλλά θα βοηθά στο σταμάτημα της.

Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου

Μετά τις εκλογές που έγιναν στις 21-3-2013 για την ανάδειξη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου, ανεδείχθησαν τα παρακάτω μέλη:

1)Πρόεδρος: Μπασιάς Λουκάς,  Πολιτικός Μηχανικός και Μαθηματικός

με μεταπτυχιακές σπουδές στην πληροφορική και την επιχειρησιακή έρευνα.

2)Αντιπρόεδρος : Βαρδουλάκης Ηλίας, πτυχιούχος της Νομικής Σχολής.

3)Γεν. Γραμματέας: Ξανθουδάκης Γιάννης, οικονομολόγος

4)Ταμίας: Τζεμανάκης Γιάννης, δάσκαλος

Μέλη

5)Λαμπουσάκης Ευτύχης, Διδάκτωρ Ιατρός Ωτορινολαρυγγολόγος

6)Τζατζάνης Ευστράτιος,  Μηχανολόγος Μηχανικός

7)Νικολακάκης Νεκτάριος, ιστορικός, υποψήφιος Διδάκτωρ.

ΕΚΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΝΕΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΣΕΛΙΝΟΥ 

Την Πέμπη 21-3-2013 και από τις 4μ.μ. έως 8μ.μ.  θα γίνει στα Χανιά εκλογοαπολογιστική Γενική συνέλευση του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου, και εκλογές για την ανάδειξη νέου Διοικητικού Συμβουλίου του συλλόγου,  σε αίθουσα του κτιρίου του Εμπορικού και Βιομηχανικού επιμελητηρίου Χανίων (που βρίσκεται απέναντι από την  Δημοτική αγορά των Χανίων και δίπλα στην Εθνική Τράπεζα και την Τράπεζα της Ελλάδος).

Σε περίπτωση μη απαρτίας  η επαναληπτική Γενική συνέλευση και οι εκλογές θα γίνουν στις 28-3-2013, στον ίδιο χώρο και τις ίδιες ώρες.

Τοπωνύμια περιοχής των χωριών Κουστογεράκου 

και Μονής Σελίνου

Σε ανάρτηση που έγινε στις 18-11-2010 επισημάναμε την αναγκαιότητα της καταγραφής των τοπωνυμίων σε διάφορα μέρη του Σελίνου.
Σήμερα μπορούμε να κάνουμε γνωστό ότι ολοκληρώθηκε η εργασία της καταγραφής των τοπωνυμίων  σε μια περιοχή του Σελίνου και συγκεκριμένα στην περιοχή των χωριών Κουστογεράκου και Μονής.

Για την περιοχή του Κουστογεράκου, συνεργάστηκαν ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Κουστογεράκου  Γιάννης Μυριζάκης,  οι καταγόμενοι από την περιοχή αυτή και άριστοι γνώστες των διαφόρων τοποθεσιών  Γιάννης Εμμ. Πατεράκης και  Μιχάλης Εμμ. Γεντεκάκης και ο πρόεδρος του Συλλόγου επιστημόνων Σελίνου Λουκάς Μπασιάς.

Η περιοχή της καταγραφής εκτείνεται από τον Ομαλό μέχρι την θάλασσα (κοντά στην Τρυπητή και το Χαρέη) στις νότιες ακτές του Σελίνου.

Για την περιοχή της Μονής, που είναι πολύ μικρότερη, τα τοπωνύμια καταγράφηκαν από τον καταγόμενο από το χωριό αυτό  Λουκά Μπασιά με την βοήθεια  του  Γιάννη Μετοχαράκη.

Για την περιοχή Λειβαδά είναι σε εξέλιξη η καταγραφή από άριστο γνώστη της περιοχής

Βεβαίως η εργασία που έχει ήδη γίνει θα μπορεί στο μέλλον να εμπλουτιστεί ακόμη περισσότερο και να γίνει η δέουσα επεξεργασία από τους αρμόδιους επιστήμονες.

Για  άλλες περιοχές του Σελίνου ελπίζουμε και θα το επιδιώξουμε να βρεθούν οι κατάλληλοι άνθρωποι που με την βοήθεια όσων γνωρίζουν άριστα την κάθε περιοχή θα κάνουν τις σχετικές καταγραφές.

Παρουσιάζεται παράδειγμα από μια περιοχή με σημειωμένα τοπωνύμια πάνω σε αυτήν