Πραγματοποιήθηκε στις 22-5-2011 στην Παλαιόχωρα η προγραμματισμένη ομιλία για να ενημερωθούν οι αγρότες για θέματα που τους αφορούν, από τον κ. Ευάγγελο Μπούρμπο, διδάκτορα Γεωπόνο.
Η ομιλία είναι η παρακάτω:
Αειφόρος αγροτική ανάπτυξη στο Δήμο Καντάνου-Σελίνου
Δρ Βαγγέλης Α. Μπούρμπος
Γεωπόνος ερευνητής Φυτοπαθολόγος Οικοτοξικολόγος
Εισαγωγή
Η αειφόρος ανάπτυξη, όπως σκιαγραφήθηκε στη διάσκεψη κορυφής του Ρίο αποβλέπει στην ικανοποίηση των αναγκών σε αγαθά του σημερινού ανθρώπου χωρίς να διακυβεύει τη δυνατότητα των επερχόμενων γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες. Με βάση τον ορισμό αυτό στον τομέα της γεωργίας με την ευρεία έννοια του όρου η αειφόρος αγροτική ανάπτυξη θα πρέπει να παράγει τα απαραίτητα αγαθά βασιζόμενη στις βασικές αρχές της αειφορίας που είναι η οικονομικότητα η οικολογικότητα και η κοινωνικότητα. Με απλά λόγια το αγροδιατροφικό σύστημα της γεωργίας όταν αποβλέπει στην αειφόρο ανάπτυξη θα πρέπει να παράγει αρκετά και άριστης ποιότητας προϊόντα με το μικρότερο δυνατό οικονομικό κόστος και το μεγαλύτερο σεβασμό του φυσικού περιβάλλοντος.
Δυστυχώς όμως η γεωργία όπως ασκείται σήμερα υπακούει στο κοινωνικοοικονομικό μοντέλο του καπιταλισμού το οποίο ενδιαφέρεται για τη μεγιστοποίηση της παραγωγής και όχι για τη βελτιστοποίηση της παραγωγικότητας. Η μορφή αυτή είναι η συμβατική ή χημική ή σύγχρονη γεωργία η οποία τροποποιεί τα δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά του φυσικού περιβάλλοντος, κορυφώνει την παραγωγικότητα και εντροπία, απλοποιεί και γραμμικοποιεί τις τροφικές αλυσίδες, διανοίγει τους βιογεωχημικούς κύκλους, αλλοιώνει τη φυσιογνωμία της βιοκοινότητας με την εισαγωγή γενετικά τροποποιημένων οργανισμών και την εφαρμογή της μονοκαλλιέργειας, απορυθμίζει την σταθερότητα και συγχρονίζει την φαινολογία με κίνδυνο την υποβάθμιση της αειφορίας και της ωριμότητας του αγροοικοσυστήματος και την εξάντληση των φυσικών πόρων και του βιοάνθρακα. Έτσι η μορφή αυτή γεωργίας καθίσταται συνάμα αυτουργός το θύμα μιας σειράς από δυσάρεστα οικολογικά φαινόμενα.
Πράγματι η συμβατική γεωργία συμμετέχει στην εκδήλωση των δυσάρεστων οικολογικών φαινομένων της τοξικής ομίχλης, της όξινης βροχής, της καταστροφής του στρατοσφαιρικού όζοντοσς, της υπερθέρμανσης του πλανήτη με τη γνωστή απόληξη της κλιματικής αλλαγής, της τροφοβίωσης, του βιολογικού κενού, της μειωμένης ευαισθησίας των παθογόνων στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα, της σιλίκωσης της πεδόσφαιρας, του σεληνιακού πυθμένα, της ερήμοποίησης, του ευτροφισμού και πολλών άλλων.
Η στοιχειακή διατροφή των φυτών του Justus Liebig θα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της χημικής λιπασματολογίας. Από το 1946-1986 τα λιπάσματα θα αυξηθούν κατά 16 φορές. Σε κάθε άτομο αναλογούν 43 Kg λίπασμα. Στον Έλληνα 5 Στο Χανιώτη 4 και στο Σελινιώτη 9 φορές περισσότερο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στην ζώνη κυριότητας του Δήμου Καντάνου –Σελίνου έχουν αχρηστευτεί οι περισσότερες επιφανειακές πηγές εξαιτίας της εισόδου στα νερά τους των νιτρικών λιπασμάτων.
Tα συνθετικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα θα γνωρίσουν κατά την «πράσινη επανάσταση» της συμβατικής γεωργίας ημέρες δόξας. Πολύπλοκες, ενεργειοβόρες και τοξικές χημικές ουσίες με γνώμονα μόνο τη ζιζανιοκτόνο, βακτηριοκτόνο, μυκητοκτόνο, ακαρεοκτόνο, εντομοκτόνο και νηματωδοκτόνο δράση θα διαδραματίσουν βασικό ρόλο στην αντιμετώπιση των εχθρών ασθενειών και αγριόχορτων των καλλιεργούμενων φυτών. Η ευκολία εφαρμογής και η θεαματική αποτελεσματικότητά τους θα οδηγήσουν τους καλλιεργητές στην καταχρηστική χρησιμοποίησή τους. Σε κάθε άτομο αυτού του πλανήτη αναλογούν 0.41 Kg δραστικής ουσίας συνθετικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων .Διπλάσια ποσότητα «σηκώνει» στους ώμους του ο Έλληνας.
Η συμβατική γεωργία συμμετέχει κατά 19% στην εκδήλωση του φαινόμενου της υπερθέρμανσης του πλανήτη, που έχει ως απότοκο την κλιματική αλλαγή. Έτσι Το 30 % του CO2 στην ατμόσφαιρα προέρχεται από την αποδάσωση και την καταστροφή του φυτοπλαγκτού στους ωκεανούς. Το CH4 προέρχεται κατά 40 % από την καλλιέργεια του ρυζιού, την εκτροφή των μηρυκαστικών και τις πυρκαγιές των δασών. Το 25% του N2O αποδίδεται στην ατμόσφαιρα από τα συνθετικά αζωτούχα λιπάσματα, τις απεκκρίσεις και τις άλλες βιολογικές λειτουργίες των ζώων.
Μπροστά στην κατάσταση αυτή οι επιστήμονες αναζητούν νέα αγροδιατροφικά συστήματα που θα υποκαταστήσουν τη συμβατική γεωργία. Πράγματι εδώ και μερικές δεκαετίες γίνεται λόγος για την αειφόρο γεωργία , η οποία από πολλά κράτη θεωρείται η ιδανική λύση για τον περιορισμό των δυσάρεστων οικολογικών φαινομένων που ‘έχει προκαλέσει η συμβατική.
Στην αειφόρο γεωργία επιδιώκεται η αξιοποίηση κατά τον καλλίτερο δυνατό τρόπο των φυσικών πόρων, ο έλεγχος της ανθρώπινης δράσης και του βιοφυσικού κόσμου και η κεντρομόλος και ολιστική μελέτη των εμπλεκόμενων παραγόντων σε τρόπο ώστε να επιτευχθεί το μεγαλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα με το μικρότερο οικονομικό κόστος και να διατηρηθεί η αειφορία του αγροοικοσυστήματος. Με άλλα λόγια πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό και εξελισσόμενο αγροδιατροφικό σύστημα με οικολογικές, οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Θα μπορούσε να πει κανείς πως η αειφόρος γεωργία είναι ένα σύνολο πρακτικών που επιδιώκει την ικανοποίηση σε μακροχρόνια βάση των ανθρώπινων διατροφικών και υλικών αναγκών, την προστασία του αγροοικοσυστήματος και ιδιαίτερα των μη ανανεώσιμων πόρων, την οικονομική βιωσιμότητα της αγροτικής εκμετάλλευσης και τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής στους αγρότες και στο σύνολο της κοινωνίας γενικότερα.
Στο αειφορικό αυτό αγροδιατροφικό σύστημα υπάγονται η οικολογική και ολοκληρωμένη διαχείριση και με την ευρεία έννοια και η παραδοσιακή καλλιέργεια.
Η τελευταία ενδιαφέρεται για την αριστοποίηση της παραγωγικότητας και όχι τη μεγιστοποίηση της παραγωγής. Οι τεχνικές της είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιων δοκιμών και προϊόν πνευματικής και βιολογικής εξέλιξης. Αξιοποιεί τους διατιθέμενους πόρους και δεν καταφεύγει στην έξωθεν αναζήτησή τους. Αποτελεί αρκετά ενδιαφέρον σύστημα για την άντληση εμπειριών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε άλλες μορφές της αειφόρου γεωργίας.
Η οικολογική και ολοκληρωμένη γεωργία είναι οι μόνες σήμερα που παράγουν πιστοποιημένα προϊόντα.
Η ολοκληρωμένη επιχειρεί την, ύστερα από οικονομική σκέψη και οικολογική θεώρηση, εφαρμογή της συμβατικής γεωργίας. Πρέπει να θεωρείται ως προθάλαμος της οικολογικής γεωργίας και όχι ως «Δούρειος ίππος» της συμβατικής.
Αντίθετα η οικολογική γεωργία είναι η εφαρμογή της οικολογίας στη γεωργία. Ενδιαφέρεται για την παραγωγή σε αρκετή ποσότητα γεωργικών προϊόντων υψηλής ποιότητας σε συνεργασία με το αγροοικοσύστημα και με σεβασμό της αειφορίας του, καθώς και για την ικανοποίηση του καλλιεργητή ότι εργάζεται σ ένα περιβάλλον ασφαλές και υγιεινό και του κοινωνικού συνόλου ότι προστατεύεται η υγεία του. Η οικολογική γεωργία σε σχέση με την ολοκληρωμένη αναπτύσσει επιπλέον στρατηγικές και τεχνικές διόρθωσης των οικολογικών ρηγμάτων που έχει δημιουργήσει η συμβατική, λαμβάνει σοβαρά υπόψη την οικολογικότητα και κοινωνικότητα , δεν χρησιμοποιεί συνθετικά και ενεργειοβόρα αγροχημικά και αποκλείει τα γενετικά τροποποιημένα φυτά και προϊόντα
Η γεωργία στο Δήμο Καντάνου –Σελίνου.
Σήμερα η γεωργία η αρχέγονη αυτή τέχνη της καλλιέργειας των φυτών, της διατροφής των ζώων και της αξιοποίησης τω δασών και αλιευμάτων, η μητέρα και τροφός των άλλων τεχνών κατά τον Ξενοφώντα εξακολουθεί να διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο στην οικονομία του Δήμου. Ανάλογα με το βαθμό παρέμβασης και τον τρόπο μελέτης του αγροοικοσυστήματος η Σελινιώτικη γεωργία μπορεί να διακριθεί στη συμβατική και στην αειφόρο.
Η αειφόρος γεωργία στο Δήμο Καντάνου –Σελίνου ασκείται με τις τρεις βασικές της μορφές. Την οικολογική ή βιολογική ή οργανική, την παραδοσιακή και την ολοκληρωμένη ή ορθολογική η τρίτου τύπου. Η οικολογική γεωργία καταλαμβάνει πολύ μικρή έκταση.Η συνολική καλλιεργούμενη οικολογικά έκταση ανέρχεται στο 2.7% σε επίπεδο Περιφερειακής ενότητας. Αντίθετα η παραδοσιακή καλλιέργεια εξακολουθεί ακόμα να ασκείται σε πολλές περιοχές.
Είναι πολύ αξιοπρόσεκτο το γεγονός ότι ο συνεταιριστικός φορέας των πρώιμων κηπευτικών της Κουντούρας καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες εφαρμογής της ολοκληρωμένης διαχείρισης.
Στην ουσία στο μελετούμενο Δήμο δεσπόζει η συμβατική γεωργία. Ευτυχώς η γεωργία αυτή διατηρεί στους περισσότερους κλάδους παραγωγής την εκτατική μορφή της. Αυτό σημαίνει πως ο συμβατικός καλλιεργητής εύκολα με κατάλληλη ενημέρωση μπορεί να μεταπηδήσει στην αειφόρο γεωργία.
Η συμβατική γεωργία, όπως ασκείται σήμερα στο Δήμο Καντάνου-Σελίνου συμμετέχει στην εκδήλωση ορισμένων προβλημάτων οικολογικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος. Τα προβλήματα αυτά εστιάζονται:
- Στην επιδείνωση χρόνο με το χρόνο του φαινόμενου της ερημοποίησης. Το γεγονός αυτό πρέπει να αποδοθεί, στο ότι η πεδόσφαιρα στο μελετούμενο Δήμο λόγω της μακραίωνης και πολλές φορές εσφαλμένης κατεργασίας των εδαφών και των ξηρικών και θερμών συνθηκών που κυριαρχούν έχει απολέσει σε μεγάλο βαθμό την οργανική ουσία, υλικό απαραίτητο για την ισόρροπη ανάπτυξη της μικρο χλωρίδας και πανίδας, στην υπερβόσκηση και στις συχνές πυρκαγιές και εμπρησμούς.
- Στην επίσπευση της ολέθριας για τη γεωργία κλιματικής αλλαγής. Παρατηρείται ήδη αφομοίωση των εποχών της άνοιξης και του φθινοπώρου, εποχές που αποτελούν τη βάση για το φυτικό μεταβολισμό και την εν γένει συμπεριφορά των διαφόρων φυτικών και ζωικών οργανισμών. Τα αμπέλια δεν προλαβαίνουν να αποθησαυρίσουν τις ανασταλτικές της βλάστησης ουσίες με αποτέλεσμα να μην ωριμάζουν οι κληματίδες και να αναβλαστάνουν με τις αλκυονίδες μέρες του Γενάρη. Τα οπωροφόρα δέντρα δεν «εξασφαλίζουν» τις ώρες των χαμηλών θερμοκρασιών για να διαφοροποιήσουν τα ανθοφόρα μάτια. Άλλα «ξεγελιούνται» και εκδηλώνουν το επιζήμιο για την παραγωγή φαινόμενο της «πρωτανθίας». Έτσι στην «καρδιά» του χειμώνα «ροδαμίζουν» οι ελιές και ανθίζουν οι πορτοκαλιές με κίνδυνο να εκτεθούν στη συνέχεια σε ενδεχόμενη κακοκαιρία του «γδάρτη» και «παλουκοκάφτη» Μάρτη ή ,που είναι και το χειρότερο, να υποστούν εξάντληση εξ αιτίας της «πρωτανθίας» με αποτέλεσμα τη μείωση της τελικής παραγωγής. Με δέος ο κάθε επισκέπτης στην ύπαιθρο βλέπει να ανθίζουν Γενάρη μήνα τα σπάρτα και τα υποτροπικά φυτά του Αβοκάντο. Εξίσου συχνή είναι και η μεταβλάστηση που διαταράσσει τη βιολογία των φυτικών οργανισμών. Έχει χαθεί η περιοδικότητα των βροχών με συχνή για παράδειγμα βροχόπτωση την περίοδο της ανθοφορίας της ελιάς με αποτέλεσμα τη «μαγματοποίηση» της γύρης , την ψευδογονιμοποίηση των ανθέων και τη σχοινοκαρπία. Έχει ήδη καταγραφή αύξηση των ακραίων ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων κατά 10-20% Ακόμα η μεγάλη διαφορά της ημερήσιας από τη νυκτερινή θερμοκρασία μειώνει την παραγωγή στα θερμοκήπια και σε συνδυασμό με τους ισχυρούς ανέμους, που ολοένα και συχνότερα εμφανίζονται προκαλεί την έντονη καρπόπτωση στα ελαιόδεντρα. Οι συχνόφερτοι καύσωνες επιταχύνουν τη διαπνοή των φυτών, τα οποία αναγκάζονται, αν δεν εξασφαλίσουν το απαραίτητο νερό, να δημιουργήσουν αφοριστικούς ιστούς και να αποβάλλουν τους καρπούς. Οι τελευταίες μετρήσεις δείχνουν αύξηση των ημερών καύσωνα κατά 20 ημέρες/έτος. Διαπιστώνεται ήδη μείωση της παραγωγής του αμπελιού κατά 30%, του ελαιόλαδου κατά 20% και των δημητριακών και του βαμβακιού κατά 15-20%. Αυξάνονται οι ζημιές από τα φυτοπαράσιτα λόγω επιμήκυνσης του βιολογικού τους κύκλου ή της δημιουργίας ευνοϊκών για την ανάπτυξή τους συνθηκών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ο Δάκος της ελιάς στις περιοχές –πανδακίες δεν σταματάει το επιζήμιο έργο του. Τα νέα φυτοπαράσιτα, όταν εισαχθούν δεν έχουν κανένα πρόβλημα να συνεχίσουν στο ίδιο βαθμό τη ζημιογόνο δράση τους.
- Στην αλλοίωση της φυσιογνωμίας της μακρο χλωρίδας και πανίδας με την παρατηρούμενη ανεξέλεγκτη βόσκηση, τις πυρκαγιές και εμπρησμούς, την υπεραλίευση και την υπερθήρευση.
- Στην επιδείνωση του φαινόμενου του ευτροφισμού στα επιφανειακά και θαλασσινά νερά με την καταχρηστική χρησιμοποίηση των λιπασμάτων και με τη χωρίς ειδική επεξεργασία απόθεση των υγρών γεωργικών αλλά και αστικών αποβλήτων.
- Στην είσοδο στο αγροοικοσύστημα μεγάλων ποσοτήτων αγροχημικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η χρησιμοποίηση σε μεγάλο βαθμό λιπασμάτων και συνθετικών φυτοπροστατευτικών μέσων κατά πρώτο λόγο στην ελιά και στα κηπευτικά υπό κάλυψη και κατά δεύτερο λόγο στο αμπέλι και στις άλλες καλλιέργειες. Μόνο στην καλλιέργεια της ελιάς για την αντιμετώπιση ενός και μόνου εχθρού του δάκου εισέρχονται στο αγροοικοσύστημα τη χρονιά εφαρμογής των δολωματικών ψεκασμών 2,50-3,00 τόνοι δραστικής ουσίας οργανοφωσφορικών.
- Στη μη κανονική εφαρμογή της βέλτιστης γεωργικής πρακτικής.
- Στην οπτική ρύπανση του αγροοικοσυστήματος με την ελεύθερη εναπόθεση των πλαστικών και των άλλων μέσων συσκευασίας που χρησιμοποιούνται στη γεωργία.
- Στη μη ολοκληρωμένη διαχείριση του διατιθέμενου υδατικού δυναμικού με κίνδυνο την υποβάθμισή τόσο του ιδίου, όσο και των εδαφών στα οποία χρησιμοποιείται. Εκατομμύρια τόνοι νερού καταλήγουν από τους χειμαροπόταμους του Δήμου στη θάλασσα , όταν οι παραγωγοί λένε το αρδευτικό νερό «νεράκι».
- Στη μη σωστή διαχείριση των αποβλήτων του πρωτογενούς τομέα και ιδιαίτερα των αποβλήτων ελαιουργίας, οινοποιίας τυροκομείων και σφαγείων.
- Στην καταπάτηση της υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας ζώνης από άλλους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.
- Στη διαπιστωμένη ήδη επίπτωση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στο περιβάλλον και στην υγεία των καλλιεργητών. Πάντα βρίσκεται στην επικαιρότητα η επιδημιολογική έρευνα του καθηγητή Καφάτου και των συνεργατών του που έγινε στον αγροτικό πληθυσμό στο Τυμπάκι Ηρακλείου και στα Ανώγεια Ρεθύμνου. Στην έρευνα αυτή αποδείχνεται πως η χρόνια έκθεση στα γεωργικά φάρμακα, έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των καλλιεργητών και των οικογενειών τους. Πιο συγκεκριμένα στο Τυμπάκι:
· Τα παιδιά είχαν περισσότερη βροχοκήλη και διόγκωση συκωτιού.
· Η συστολική και διαστολική πίεση ήταν υψηλότερες.
· Η νευρολογική εξέταση έδωσε παθολογικό δείκτη για το κεντρικό και νευρικό στα παιδιά και στις γυναίκες και σε όλους για το περιφερικό νευρικό σύστημα.
· Τα επίπεδα τρανσμινασών ήταν σημαντικά υψηλότερα στους άνδρες, γυναίκες και παιδιά.
· Τα επίπεδα χολινεστεράσης και θειαμίνης των ερυθρών ήταν χαμηλότερα στους άνδρες, στις γυναίκες και στα παιδιά πάνω των δέκα ετών.
· Όλοι οι δείχτες της νοητικής λειτουργίας των παιδιών ήταν σημαντικά χαμηλότεροι.
Πρέπει να επισημανθεί πως ο Δήμος Καντάνου – Σελίνου συγκεντρώνει μια σειρά από πλεονεκτήματα για την παραπέρα εφαρμογή τόσο της οικολογικής όσο και της ολοκληρωμένης γεωργίας. Ειδικότερα για την οικολογική γεωργία:
- Η Εκκλησία της Κρήτης και ιδιαίτερα οι Μητροπολίτες της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων με την καθοδήγηση του έντονα ευαισθητοποιημένου οικολογικά Αρχιεπισκόπου Κρήτης και του "πράσινου" Οικουμενικού Πατριάρχη κκ Βαρθολομαίου έχουν ιδιαίτερη ευαισθησία στην ανάπτυξη της οικολογικής γεωργίας, πράγμα που επιτρέπει σ αυτή την ανάληψη σημαντικών πρωτοβουλιών για την προώθηση της οικολογικής γεωργίας.
- Υπάρχουν στην Περιφερειακή ενότητα Χανίων πολλές πιλοτικές μονάδες που μπορούν να βοηθήσουν, ώστε ο Δήμος να καταστεί πρότυπο ολοκληρωμένης αγροτικής ανάπτυξης.
- Η Περιφερειακή ενότητα Χανίων διαθέτει πανεπιστημιακή και ερευνητική υποδομή για την παραγωγή σύγχρονης γεωργικής τεχνογνωσίας και πρακτικών δεξιοτεχνιών, καθώς και εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό για την εκλαΐκευση και μεταφορά των αποτελεσμάτων της έρευνας στους παραγωγούς, που μπορούν να βοηθήσουν το Δήμο.
- Είναι ένας από τους βασικότερους τόπους, όπου συναναπτύσσεται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο ο τουρισμός με τον πρωτογενή τομέα.
- Το ανθρώπινο δυναμικό του Δήμου διακρίνεται για την ικανότητα δυναμικής, ταχείας και αποτελεσματικής αξιοποίησης της τεχνογνωσίας και των διατιθέμενων σ΄ αυτόν οικονομικών πόρων.
- Έχει έντονα αναπτυγμένα και ευαισθητοποιημένα οικολογικά, συνεταιριστικά και καταναλωτικά κινήματα, στα οποία πρέπει να προστεθούν και οι άκρως ευαισθητοποιημένοι τουρίστες που επιζητούν οικολογικά παραδοσιακά προϊόντα και επιλέγουν στον ίδιο βαθμό το θαλάσσιο και ‘‘πράσινο’’ τουρισμό.
- Βρίσκεται στο επίκεντρο της Κρητικής δίαιτας, στην οποία τα οικολογικά προϊόντα καλούνται να διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο.
- Παράγει πολλά παραδοσιακά προϊόντα και υποπροϊόντα, που εύκολα μπορούν να ενταχθούν σε προγράμματα οικολογικής γεωργίας.
- Χαρακτηρίζεται από ποικιλία καλλιεργειών, πλούσια χλωρίδα, ειδικό μικρο και μακροκλίμα, πολυποίκιλο ανάγλυφο του εδάφους και ενδοχώρα απαλλαγμένη βιομηχανικών ρύπων, που παρέχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα για την ανάπτυξη της οικολογικής γεωργίας.
- Παράγει πρώιμα προϊόντα, τα οποία, αν βελτιωθεί ακόμα περισσότερο η ποιότητά τους, θα καταστούν ικανά να διεκδικήσουν σημαντική θέση στην οικουμενικοποιημένη αγορά.
- Έχει πολλά εξαιρετικού κάλλους φυσικά μνημεία, όμορφες παραλίες, πανοραμικά παρατηρητήρια και πλούσια θρησκευτική, ιστορική και πολιτισμική παράδοση, που προσιδιάζουν προς τη φιλοσοφία της οικολογικής γεωργίας. Αρκεί να αναφερθεί πως ένα μεγάλο ποσοστό της έκτασης του Δήμου έχει χαρακτηριστεί ως προστατευόμενη περιοχή διατήρησης φυσικών πόρων, χλωρίδας και άγριας πανίδας (Natura).
- Κατισχύει, όπως αναφέρθηκε, στις περισσότερες καλλιέργειες η παραδοσιακή και η εκτατική συμβατική γεωργία, γεγονός που δημιουργεί ιδανικές συνθήκες για την άσκηση της οικολογικής γεωργίας. Πράγματι οι βασικές του καλλιέργειες, η ελιά, το αμπέλι και τα κηπευτικά αλλά και ο κλάδος της κτηνοτροφίας και μελισσοκομίας αντέχουν ακόμα στην επίθεση που υφίστανται από τη συμβατική γεωργία.
Συζήτηση-προοπτικές
Γίνεται αντιληπτό από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω πως για το Δήμο Καντάνου-Σελίνου υπάρχουν οι προοπτικές για υποκατάσταση στο μέτρο του δυνατού της συμβατικής από την της οικολογική και ολοκληρωμένη γεωργία. Οι δύο αυτές μορφές γεωργίας και ιδιαίτερα η οικολογική θα συμβάλλουν τα μέγιστα και στην ανάπτυξη τόσο του παράλιου όσο και του επιζητούμενου στην ενδοχώρα τουρισμού, στην αντιμετώπιση της ανεργίας και των φαινομένων της ερημοποίησης και ερήμωσης, στη διασφάλιση του αγροτικού εισοδήματος και στην εμψύχωση του αγροτικού νοικοκυριού βοηθώντας έτσι την περιφερειακή ανάπτυξη και αγροφιλία. Για να λάβουν όμως όλα αυτά «σάρκα και οστά» χρειάζεται οριοθέτηση στόχων προτεραιότητας, κατάστρωση και ανάπτυξη στρατηγικών υλοποίησής τους.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση με το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για τα οικολογικά τρόφιμα και την οικολογική γεωργία έθεσε τις βάσεις για τη διαμόρφωση πολιτικής συμβολής της οικολογικής γεωργίας στην Κοινή Αγροτική Πολιτική. Είναι η πρώτη φορά που αναγνωρίζεται επίσημα η κοινωνική πτυχή της οικολογικής γεωργίας σύμφωνα με την οποία το σύστημα αυτό παρέχει αγαθά και κυρίως περιβαλλοντικά στην κοινωνία, που πρέπει να συνυπολογίζονται στην διαμορφούμενη τελική τιμή στην αγορά. Το σχέδιο αυτό που περιέχει 21 δράσεις καλεί τα κράτη μέλη να διαμορφώσουν τις επί μέρους εθνικές πολιτικές για την προώθηση της οικολογικής γεωργίας. Το πρώτο λοιπόν που χρειάζεται είναι η κατάστρωση αυτού του εθνικού σχεδίου δράσης, ώστε να πάψει η οικολογική γεωργία να θεωρείται ο «φτωχός συγγενής» στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης.
Σε επίπεδο Δήμου το σχέδιο αυτό δράσης θα πρέπει να περιλαμβάνει:
- Καταγραφή των οικολογικών ρηγμάτων, ώστε με την εφαρμογή της οικολογικής γεωργίας να αναπτυχθούν και οι στρατηγικές διόρθωσής τους.
- Δημιουργία ταυτότητας προϊόντων του Δήμου. Για τον σκοπό αυτό θα χρειαστεί η ανάδειξη των παραδοσιακών προϊόντων και η καταγραφή των ντόπιων ποικιλιών. Υπάρχουν πολλά παραδοσιακά φυτικά και ζωικά προϊόντα που μπορούν να παραχθούν οικολογικά. Το χαρούπι, το κάστανο, το κρασί μάζας, οι αλατσολιές, οι νεραντζολιές, οι τσακιστές, το λάδι της τσουνάτης, η μουρνόρακη, η κουμαρόρακη, το πετιμέζι, τα αρωματικά φυτά, η Σελινιώτικη γραβιέρα, το Σελινιώτικο παξιμάδι, η Σελινιώτικη μυζήθρα, ο ανθότυρος, το μέλι, το Σελινιώτικο αιγοπροβάτινο κρέας, τα Σελινιώτικα πρώιμα κηπευτικά και τόσα άλλα μπορούν να αναδειχτούν με την οικολογική γεωργία και να συμβάλλουν τα μέγιστα στη διαμόρφωση του γεωργικού εισοδήματος.
- Η χωροθέτηση των περιοχών και καλλιεργειών, όπου μπορεί να αναπτυχθεί η οικολογική γεωργία.
- Η εισαγωγή τεχνογνωσίας και τεχνολογίας ικανής να λύσει τα προβλήματα που παρουσιάζονται κατά την άσκηση της οικολογικής και ολοκληρωμένης γεωργίας. Δυστυχώς πρέπει να ομολογηθεί πως η πλούσια τεχνογνωσία που έχει αναπτυχθεί δεν έγινε ακόμα κτήμα του τελικού χρήστη του βιοκαλλιεργητή.
- Η δημιουργία βάσης δεδομένων προσπελάσιμης από τους καλλιεργητές των αειφορικών αυτών αγροοικοσυστημάτων.
- Η ενημέρωση, κατάρτιση και εκπαίδευση των τεχνικών συμβούλων, παραγωγών και καταναλωτών για τη σημασία της οικολογικής και ολοκληρωμένης γεωργίας.
- Η διοργάνωση πολλαπλών εκδηλώσεων γνωριμίας των αγροτών και καταναλωτών με την αειφόρο γεωργία.
- Η έκδοση εκλαϊκευτικών φυλλαδίων με την επιλεγμένη και εφαρμόσιμη στο Δήμο τεχνογνωσία και τεχνολογία.
- Η ευαισθητοποίηση του μαθητόκοσμου προς τα αειφορικά αυτά αγροδιατροφικά συστήματα και την οικολογία, ώστε να δημιουργηθεί το τόσο απαραίτητο για το μέλλον ανθρώπινο οικολογικά διαπαιδαγωγημένο πρόπλασμα.
- Η οικονομική ενίσχυση των βιοκαλλιεργητών στα πλαίσια του εθνικού σχεδίου δράσης.
- Η κατοχύρωση προγραμμάτων σε όσους ενδιαφέρονται να προωθηθεί η οικολογική και ολοκληρωμένη γεωργία ,ώστε να αποκλείονται οι διάφοροι «καιροσκόποι» που στο όνομα του «αργυρίου» βαπτίζονται με ευκολία θιασώτες οικολόγοι.
- Η οργάνωση της αγοράς των προϊόντων οικολογικής παραγωγής, η οποία εκτός των άλλων θα βοηθήσει και την εξαγωγή τους. Βασικής σημασίας προς την κατεύθυνση αυτή είναι και η δημιουργία τοπικής αγοράς οικολογικών προϊόντων.
- Η δημιουργία ειδικού υπηρεσιακού τμήματος σε επίπεδο Δήμου. Το τμήμα αυτό θα πρέπει να στελεχωθεί από επιστήμονες εξειδικευμένους στο γνωστικό αυτό αντικείμενο και όχι από «εραστές» της συμβατικής.
- Η δημιουργία πρότυπων οικολογικών αγροκτημάτων για τις κυριότερες καλλιέργειες του Δήμου. Τα αγροκτήματα αυτά θα μπορούσαν να αναπτύξουν και την απαραίτητη βιοτεχνία μεταποίησης ,καθώς και τουριστικά καταλύματα που επιζητούνται σε περιβαλλοντικά αμόλυντες περιοχές. Στην έννοια του αγροκτήματος θα πρέπει να συμπεριληφθούν και οι ζωικές εκτροφές με τους βοσκότοπους που διαθέτουν.
- Η ανάπτυξη προτύπων οικολογικής διαχείρισης του πρασίνου των κωμοπόλεων του Δήμου.
- Η δημιουργία ομάδων παραγωγών οικολογικών προϊόντων.
- Η ανάδειξη περιοχών φυσικών μνημείων, στα οποία η γεωργία θα ασκείται με οικολογικό τρόπο. Σ αυτή την προσπάθεια η συνανάπτυξη του αγροτουρισμού θεωρείται βασική συνιστώσα.
- Η ανάδειξη της Κρητικής δίαιτας που κινδυνεύει να αλωθεί από την προβαλλόμενη εντελώς αδόκιμα τελευταία μεσογειακή. Η Κρητική διατροφή δεν μπορεί να εννοηθεί με συμβατικά αλλά με προϊόντα της αειφορικής γεωργίας και ιδιαίτερα της οικολογικής.
- Δημιουργία πυλώνων ανάλωσης κυρίως οικολογικών προϊόντων (σχολεία, ξενοδοχεία, εστιατόρια κλπ.).
- Η συλλογική και οικολογική διαχείριση των στερεών και υγρών γεωργικών αποβλήτων.
Στο Δήμο Καντάνου –Σελίνου η φύση μας βοηθάει. Το αγροοικοσύστημα που θα κάνει αποδεκτές αυτές τις μορφές γεωργίας υπάρχει. Δεν χρειάζεται τίποτα περισσότερο από το να ενδιαφερθεί η πολιτεία , η οποία διαλαλεί παντού την πράσινη ανάπτυξη για την παραπέρα προώθηση της αειφόρου γεωργίας, τίποτα περισσότερο από το να βγούμε επιτέλους από το καβούκι της ραθυμίας και του ωχαδελφισμού και να δραστηριοποιηθούμε ώστε να μετατρέψουμε το Δήμο μας σ ένα απέραντο οικολογικό περιβόλι. Επιτέλους ας το τολμήσουμε.
Ευχαριστούμε τον Δήμο Καντάνου-Σελίνου για την συνεργασία που είχαμε
για την πραγματοποίηση της ομιλίας.
