Ομιλία του Γιάννη Μιχ. Θεοδωράκη οικονομολόγου, επίτιμου Δ/ντή τελωνείου Χανίων, στην εκδήλωση του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου, για τους πεσόντες Σελινιώτες του Αλβανικού μετώπου, στην Παλαιόχωρα την 28-10-2018.

Κύριε Δήμαρχε, Αιδεσιμώτατε, κύριοι εκρόσωποι Αρχών και Φορέων. Κυρίες και κύριοι.

Κατ' αρχήν θέλω να συγχαρώ τον Σύλλογο Επιστημόνων Σελίνου και τον Πρόεδρο, τον Λουκά Μπασιά, όπως και όλο το Δ.Σ. για την σημερινή εκδήλωση με αφορμή την Εθνική επέτειο, η οποία είναι αφιερωμένη στους νεκρούς Σελινιώτες του Ελληνο-Ιταλικού πολέμου 40-41. Η συγκίνησή μου είναι μεγάλη γιατί ανάμεσα στους νεκρούς του Αλβανικού μετώπου είναι και ο θείος μου (αδελφός του πατέρα μου), Συνταγματάρχης Ιωάννης Γ. Θεοδωράκης. Είναι δε τιμή μου που έχω το όνομά του.

Τα στοιχεία του βιογραφικού του, που θα σας διαβάσω παρακάτω τα πήρα εκτός από την οικογένειά μας, από το ΓΕΣ, το Ιστορικό αρχείο Κρήτης, το Δήμο Καντάνου - Σελίνου, τα Δημοτικά σχολεία Παλαιόχωρας και Ροδοβανίου, τον Φιλοπροόδο Σύλλογο Ελύρου κ.ά. πηγές. Γεννήθηκε στη Μάζα Σελίνου το έτος 1888. Ήταν το πρώτο από τα 9 παιδιά της οικογένειας, 6 αγόρια και 3 κορίτσια. Η μόρφωσή του ήταν υψηλού επιπέδου για εκείνη την εποχή και όχι μόνο. Δημοδιδάσκαλος και τελειόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών. Υπήρξε από τα πρώτα μέλη του "Φιλοπροόδου Συλλόγου Ελύρου", του δεύτερου αρχαιότερου συλλόγου στην Κρήτη με έτος ίδρυσης το 1906 και έδρα το Ροδοβάνι. Επί Κρητικής Πολιτείας θα υπηρετήσει ως Δημοδιδάσκαλος για περίπου 4 χρόνια στα μεγαλύτερα τότε Δημοτικά σχολεία του Σελίνου, της Παλαιόχωρας και του Ροδοβανίου.

Το έτος 1912 θα ενταχθεί ως εθελοντής στο επίλεκτο Αντάρτικο σώμα του Αρχηγού Αριστείδη Κριάρη, παίρνοντας μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους. Πριν αναχωρήσει το Σώμα από τα Χανιά και συγκεκριμένα την 20η Οκτωβρίου 1912, υπογράφει μαζί με τους άλλους συμπολεμιστές του επιστολή - πρακτικό, απευθυνόμενη προς τον Αριστείδη Κριάρη που τον ανακηρύσσει Γενικό Αρχηγό. Στην τελευταία παράγραφο γράφει επί λέξη: «Αναγνωρίζομεν υμάς Γενικόν Αρχηγόν μας, δια την εις Ηπείρου ή Μακεδονίαν πολεμικήν εκστρατείαν μας, δηλούντες ταυτοχρόνως επί τω λόγω της τιμής μας ότι θέλομεν τηρήσει προς υμάς και προς εαυτούς στρατιωτικήν πειθαρχίαν».

Επιστρέφοντας από τους Βαλκανικούς Πολέμους έχει αποφασίσει να ακολουθήσει το Στρατιωτικό επάγγελμα. Δεν είναι τυχαίο. Η οικογένεια του είναι οικογένεια πολέμαρχων. Τα βιώματά του πολύ έντονα. Ο πατέρας του Γιώργος, είχε πάρει μέρος στις τελευταίες μάχες που έγιναν στο Σέλινο, εναντίον των Τούρκων (1896-1897). Μάχες στο Αποπηγάδι και Σταυρό της Καντάνου, όπως επίσης και στην επανάσταση του Θερίσου το 1905. Ο παππούς του Γιάννης, όπως αναφέρει στην Ιστορία της Κρήτης ο Ψιλάκης, ήταν οπλαρχηγός. Ο δε προπάππους του Θοδωρομανώλης είχε σκοτώσει το 1816 στο Απανωχώρι Σελίνου τον Ενετό εξομότη Εμίν Βέγερη, τύρανο του Σελίνου. Στις 12 Αυγούστου 1913 κατατάσσεται εθελοντής στο 1ο Σύνταγμα Πεζικού. Στις 24 Αυγούστου 1916 κατετάγη στον στρατό του κινήματος της Εθνικής Αμύνης. Παίρνει μέρος στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο. Την 25 Οκτωβρίου 1916 ονομάζεται έφεδρος Ανθυπολοχαγός.

Την 10η Μαΐου 1918 προάγεται σε Υπολοχαγό. Ορκίστηκε την 28-5-1918. Παίρνει μέρος στην Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922) ως Διοικητής Λόχου. Στη μάχη Ούτς Σεράϊ το έτος 1921 τραυματίζεται. Το έτος 1923 προάγεται σε Λοχαγό και το 1930 σε Ταγματάρχη. Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου θα υπηρετήσει σε διάφορες μονάδες στην Ελλάδα. Ανάμεσα σε αυτές ήταν και η Στρατιωτική Ιατρική ως εκπαιδευτής, τα έτη 1926-27 που τότε ήταν στην Αθήνα, στην 5η Μεραρχία Κρητών στα Χανιά, στη Δράμα σε μονάδα που πριν τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο είχε αναλάβει τα οχυρωματικά έργα στα σύνορα. Την 30-7-1940 προάγεται σε Αντισυνταγματάρχης. Η έναρξη του Ελληνο-Ιταλικού Πολέμου 1940-41 θα τον βρει στο 30ο Σ.Π. Παίρνει μέρος με την μονάδα του σε όλες τις νικηφόρες επιχειρήσεις του Ελληνικού στρατού εναντίον των Ιταλών.

Στην εαρινή επίθεση των Ιταλών εναντίον των Ελλήνων τον Μάρτιο του '41, τις επιχειρήσεις παρακολούθησε και ο ίδιος ο Μουσολίνι, ο οποίος είχε πετάξει με το προσωπικό του αεροπλάνο στην Αλβανία. Μετά δε την ήττα των Ιταλών και σε αυτή την επίθεση, ο Μουσολίνι θα βρίσει τους στρατηγούς του και θα φύγει εξοργισμένος για Ρώμη. Στις 6-4-41 οι Γερμανοί φασίστες, επιτίθενται στην Ελλάδα. Ο Συνταγματάρχης Θεοδωράκης ήταν από τους αξιωματικούς, που πίστευαν ακράδαντα ότι με τον ίδιο ηρωισμό και αυταπάρνηση που πολέμησαν εναντίον των Ιταλών φασιστών, έπρεπε να πολεμήσουν και εναντίον των Γερμανών φασιστών.

Δυστυχώς οι Δ/τές του Α,Β,Γ, Σώματος Στρατού κι ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων, πίεζαν επίμονα από την πρώτη στιγμή της επίθεσης για συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς. Παρέβησαν δε ανοικτά τις εντολές τόσο της Στρατιωτικής όσο και Πολιτικής Ηγεσίας για συνέχιση του αγώνα μέχρι εσχάτων. Ο Διοικητής του Γ' Σώματος στρατού, Γεώργιος Τσολάκογλου στις 20-4-1941 υπέγραψε συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς και έγινε ο πρώτος διορισμένος από τους Γερμανούς κατοχικός πρωθυπουργός.  Μέσα σε αυτό το κλίμα της ηττοπάθειας και του συμβιβασμού που είχαν σπείρει στο στράτευμα οι παραπάνω Δ/τές των 3 Σωμάτων Στρατού, ο Συνταγματάρχης Θεοδωράκης αγωνίζεται με όλες του τις δυνάμεις να εμψυχώσει και να τονώσει το κλονισμένο ηθικό τόσο των αξιωματικών, όσο και των στρατιωτών της Μονάδας του. Κατά την σύμπτυξη του Ελληνικού στρατού στην Αλβανία, σε μια συμπλοκή με τους Γερμανούς, τραυματίζεται και μεταφέρεται στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, όπου την 18-4-1941 αφήνει την τελευταία του πνοή. Ήταν παντρεμένος, χωρίς να έχει αποκτήσει παιδιά.

Υπήρξε ένας γενναίος, ηθικός και έντιμος αξιωματικός. Με απόφαση του ΥΕΘΑ την 5η Ιουνίου 1942 προάγεται επ’ ανδραγαθία στον βαθμό του Συνταγματάρχη. Την 25 Μαΐου 1993, με διαταγή του 1ου Ε.Γ. του ΓΕΣ, το στρατόπεδο στο Λαγό Διδυμοτείχου Ν. Έβρου, όπου στρατωνίζεται και το 30ο ΣΠ, σήμερα 30η Μ/Κ Ταξιαρχία, ονομάστηκε σε "Στρατόπεδο Συνταγματάρχου Π.Ζ. Θεοδωράκη Ιωάννη". Είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα στρατόπεδα της Ελλάδος εκτάσεως 5.500 στρεμμάτων στα σύνορα Ελλάδος - Βουλγαρίας - Τουρκίας. Στις 5-12-2015, με πρόσκληση του Διοικητή της Ταξιαρχίας, που υπηρέτησε ο θείος μου, επισκεφθήκαμε το στρατόπεδο, μαζί με τον ξάδελφο μου καρδιολόγο του Ωνάσειου Νοσοκομείου Γιώργο Θεοδωράκη. Ήταν μια συγκινητική τελετή. Με προσωπικά αντικείμενα και φωτογραφίες που κρατούσαμε έγινε μια μουσειακή προθήκη στο Διοικητήριο της Ταξιαρχίας.

Είχε τιμηθεί με τα παρακάτω παράσημα και μετάλλια:

1) Αργυρός Σταυρός του Τάγματος του Φοίνικα.

2) Χρυσό Αριστείο Ανδρείας. του απενεμήθη 3 φορές. 3) Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας Α' τάξης.

4)  Μετάλλιο Ελληνοτουρκικού πολέμου.

5) Μετάλλιο Ελληνοβουλγαρικού πολέμου

6) Μετάλλιο Βορεοηπειρώτικου αγώνα (1914).

7) Διασυμμαχικό μετάλιο "Νίκης"

Στις 20 Μαΐου 1941 αρχίζει η Μάχη της Κρήτης. Ο Μανώλης Θεοδωράκης, αδελφός του Συνταγματάρχη είναι από τους πρώτους που παίρνει μέρος στην Μάχη του Γαλατά. Με το όπλο του πυροβολεί τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές. Ένας Λοχαγός των Γερμανών αλεξιπτωτιστών που τον έχει τραυματίσει ο θείος μου, πέφτοντας στο έδαφος πυροβολεί κι αυτός με το αυτόματο, και τον τραυματίζει σοβαρά. Ένας Γαλατιανός ο Αντώνης Φυντικάκης πιάνει μια πέτρα και πέφτει επάνω στον Γερμανό και τον σκοτώνει. Ο Μανώλης Θεοδωράκης μεταφέρεται στο Νοσοκομείο Χανίων και το βράδυ της 20ης Μαΐου του '41 πεθαίνει. Την σκηνή αυτή την είδε ο νεαρός τότε ζωγράφος Πέτρος Βλαχάκης, και μετά τον πόλεμο την αποτύπωσε σε καμβά. Είναι ο γνωστός πίνακας ζωγραφικής με τον Κρητικό που φοράει βράκα και στιβάνια, κρατάει μια πέτρα στο χέρι και χτυπά τον Γερμανό αλεξιπτωτιστή. Πίσω δεξιά και δίπλα στο όπλο του που ακόμα βγάζει καπνό είναι είναι πεσμένος ο Μανώλης Θεοδωράκης. Ο πρωτότυπος πίνακας βρίσκεται στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Αλλες αναφορές για τους νεκρούς της Αλβανίας

Παρουσιάζονται στοιχεία για τους νεκρούς, από αυτά που μας εδόθησαν.

Εγιναν και άλλες αναφορές για αυτούς στην εκδήλωση, που  δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Σελινιώτικα Νέα.

Πάντως όποιος έχει πρόσθετα στοιχεία είτε για τους παρακάτω αναφερομένους, είτε για άλλους, μπορεί να μας τα στείλει ώστε να ενημερώσουμε το παρόν .

ΑΝΤΩΝΟΒΑΡΔΑΚΗΣ ΑΡΤΕΜΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΔΕΚΑΝΕΑΣ

Γεννήθηκε στον Αζωγυρέ Παλαιοχώρας,γονείς του ήταν ο Αντωνοβαρδάκης  Γεώργιος του Ιωάννου και η Βλοντάκη Τρυανταφυλλιά του Αρτεμίου απο του Καλαμιού Σελίνου. Σκοτώθηκε στην Μάχη της Τρεμπεσίνας . Ο θάνατος του περιγράφεται στο βιβλίο των Μπλαζάκη-Τζομπανάκη «35 Χρόνια Αντίσταση»  στην σελίδα 24 που έζησαν την φρικιαστική στιγμή ως εξής: Εγώ σαν επικεφαλής  του πολυβόλου κρατούσα 2 κιβώτια πυρομαχηκά,600 σφαίρες και το όπλο μου. Όλοι  οι άνδρες του στοιχείου μου σκοτώθηκαν είτε τραυματίστηκαν  και έμειναν μονάχα ο σκοπευτής Σηφοπολάκης Μανούσος απο τα Ασκύφου Σφακίων και ανέλαβε γεμιστής ,ο δεκανέας  Αντωνοβαρδάκης Αρτέμιος από την Παλαιόχωρα Σελίνου γιατί είχε κολήσει το πολυβόλο του, απο τα 12 είχαν μείνει τα 5 ελείψη ορυκτελαίου.Την ώρα που τοποθετούσαν τον πολυβόλο ήμουν ξαπλωμένος 2 μέτρα δίπλα  τους  περιμένοντας να στελειώσουν το πολυβόλο ,να τους δώσω τα πυρομαχηκά.Τη στιγμή αυτή άκουσα ενα οξύ σφύριγμα μιας οβίδας που νόμιζα οτι έπεφτε πάνω μου. Με δόνισε τόσο πολύ που με άφησε αναίσθητο για λίγη ώρα. Όταν  συνήλθα ήμουν σκεπασένος με τα χιόνια,τινάχτηκα είδα ότι ήμουν χτυπημένος στο πλάι στο αριστερό  γόνατο αλλά μπορούσα να περπατήσω. Κοιτάζω να δώ τι έγινε το πολυβόλο και βλέπω ένα  φρικιαστικό θέαμα.Βλέπω το πολυβόλο παραμορφωμένο  ριγμένο δίπλα του, το γεμιστής  Αντωνοβαρδάκη 10 μέτρα πέρα ολόμαυρο,γινομένο κιμά, ζυμωμένο με τα ρούχα του,βλέπω τον σκοπευτή 2 μέτρα πέρα από το πολυβόλο και ζούσε ακόμα μόλις με είδε μου ζήτησε βοήθεια,τον έπιασα από τις μασχάλες,τον έσυρα πιο πέρα και πέθανε στα χέρια μου.

Ο αδερφός του παππού του,Αντωνοβαρδάκης Μιχάλης(Αντωνομιχάλης ή Μιχάλακας)σκοτώθηκε απο τους Τούρκους στου Μουχτάρη το Σπηλιάρη, στην Σκλαβοπύλα οταν ο Κριάρης με καμιά δεκαριά παλληκάρια του πήγαιναν να διαφύγουν στην άλλη Ελλάδα ,μετά την αποτυχία της επανάστασης το 1866 εκεί σκοτώθηκε ο γιός του Κριάρη,Γιώργης και ο Λιατογιώργης, ο ίδιος ο Κριάρης  Τραυματήστηκε και συνελήφθει από τους Τούρκους  στο Μουστάκο.

Αναφέρθηκαν τα παραπάνω από την Ευγενία Αντωνοβαρδάκη

 ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ  ΠΕΤΡΟΣ  ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

Γεννήθηκε στο Σφακό Κακοδικίου Σελίνου το 1909.Ήταν ο μεγαλύτερος από τα 6 παιδιά της οικογένειας.

Υπηρέτησε την Στρατιωτική του θητεία στο 14 Σύνταγμα Πεζικού.

Επιστρατεύτηκε στις 28-10-1940 στο 14 Σ.Π.

Κατά την επίθεση στην Τρεμπεσίνα στις 30-1-1941 τραυματίστηκε βαριά.

Μεταφέρθηκε από τους Ανέστη Χατζάκη και Μιχαήλ Ν.Αποστολάκη στο προσωρινό Χειρουργείο και μετά από λίγο απεβίωσε.

Σύμφωνα με την μαρτυρία του Ι.Ζαχαριουδάκη προέτρεπαν τους συμπολεμιστές τους με τον επίσης πεσόντα Μιχαήλ Θεοδώρου Αποστολάκη με την κραυγή «απάνω Κρητικοί» βάλοντας ακάλυπτοι κατά του εχθρού.

Ήταν έγγαμος με τρία(3)ανήλικα παιδιά ηλικίας το 1941, οκτώ,έξι και τριών ετών.

Αναφέρθηκαν τα παραπάνω από τον Αντώνη Αποστολάκη

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΛΟΝΤΑΚΗΣ

Στέφανος Βλοντάκης του Μιχαήλ και της Αννας επάγγελμα γεωργός, γεννηθείς την 19/09/1916  στο Καλάμι του πρ. Δήμου Πελεκάνου (σήμερα Καντάνου - Σελίνου). Επεσε ως Ιππέας (3ο Συνταγμα Ιππικού) ετών 21 στο Μάζι του Δήμου Κόνιτσας Περιφέρειας Ιωαννίνων (Αλβανικο μέτωπο)την 18/11/1940.
Κατατάχτηκε ως εθελοντής και διακρίθηκε για τα φιλοπατριωτικά του αισθήματα.
Τραυματίστηκε τις πρώτες μέρες της μάχης και παρόλο που του δόθηκε τιμητική άδεια για να γυρίσει στο τόπο του, ΔΕΝ  τη δέχτηκε, επέστρεψε στο πεδίο της μάχης,  όπου και έπεσε ηρωικά μαχόμενος.
Τιμήθηκε με το μετάλλιο ανδρείας.

Αναφέρθηκαν τα παραπάνω από τον Χρήστο Βλοντάκη]

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ (Π2)  –  (1888-1941)

Ø Γεννήθηκε στη Μάζα Σελίνου το έτος 1888. Ήταν το πρώτο από τα εννιά (9) παιδιά της οικογένειας, έξι (6) αγόρια και τρία (3) κορίτσια.

Ø Η μόρφωση του ήταν υψηλού επιπέδου όχι μόνο για εκείνη την εποχή αλλά ακόμα και για σήμερα.  Δημοδικάσκαλος και τελειόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών.

Ø Υπήρξε από τα πρώτα μέλη του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Ελύρου» του δεύτερου αρχαιότερου Συλλόγου στην Κρήτη με έτος ίδρυσης το (1906) και έδρα το Ροδοβάνι.

Ø Επί Κρητικής Πολιτείας θα υπηρετήσει ως Δημοδιδάσκαλος για (4) χρόνια στα Δημοτικά Σχολεία Παλαιόχωρας και Ροδοβανίου.

Ø Το έτος (1912) θα ενταχθεί ως εθελοντής στο Επίλεκτο Αντάρτικο Σώμα του Αρχηγού Αριστείδη Κριάρη, παίρνοντας μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Ø Τέλος του (1913) κατετάγη εθελοντικά στο 1^ο Σύνταγμα Πεζικού.

Ø Παίρνει μέρος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ø Την 24-8-1916 κατετάγη στο στρατό του κινήματος της Εθνικής Αμύνης.

Ø Την 25-10-1916 ονομάσθηκε «Έφεδρος Ανθυπολοχαγός».

Ø Την 10-5-1918 κατετάγη στο ενεργό στρατό με το βαθμό του Υπολοχαγού και ορκίστηκε την 28-5-1918.

Ø Παίρνει μέρος στην Μικρασιατική εκστρατεία (1919 – 1922) ως Διοικητής Λόχου. Στη μάχη Ούτς Σεράι το έτος (1921) τραυματίζεται.

Ø Το έτος (1923) προάγεται σε Λοχαγό και το έτος (1930) σε Ταγματάρχη.

Ø Κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου θα υπηρετήσει σε διάφορες μονάδες πεζικού στην Ελλάδα. Ανάμεσα σε αυτές ήταν η 5^η Μεραρχία Κρητών στα Χανιά στην Στρατιωτική Ιατρική τα έτη (1926 – 1927) ως εκπαιδευτής που τότε ήταν στην Αθήνα, σε μονάδα που είχε αναλάβει τα οχυρωματικά έργα στα σύνορα, πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ø Την 30-7-1940, προάγεται σε Αντισυνταγματάρχη.

Ø Η έναρξη του Ελληνο – Ιταλικού Πολέμου (1940 – 1941), θα τον βρει στο 30^ο Σύνταγμα Πεζικού. Παίρνει μέρος με την μονάδα του σε όλες τις νικηφόρες επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού εναντίον των Ιταλών.

Ø Κατά την σύμπτυξη του Ελληνικού Στρατού στην Αλβανία, σε μία συμπλοκή με τους Γερμανούς, τραυματίζεται και μεταφέρεται στο 1^ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, όπου την 18-4-1941 θα αφήσει την τελευταία του πνοή.

Ø Ήταν ένας γενναίος, ηθικός και έντιμος αξιωματικός. Όσοι είχαν  την τύχη να τον γνωρίσουν είτε ως πολίτη, είτε ως αξιωματικό, μιλούσαν για την ακεραιότητα και ευθύτητα του χαρακτήρα του, όπως επίσης και για τις Στρατιωτικές του ικανότητες. Η συνολική του διαδρομή δείχνει τι θα πει πραγματική προσφορά προς την πατρίδα.

Ø Με απόφαση την ΥΕΘΑ (5 Ιουνίου 1942), «προήχθη επ’ ανδραγαθία εις τον βαθμόν του Συνταγματάρχη, διότι τραυματισθείς εις Αλβανικόν μέτωπον, υπέκυψε συνεπεία των τραυμάτων του».

Ø Την 25 – Μαΐου 1993 με την Φ. 911.24/3/593817/Σ.69 Διαταγή του ΓΕΣ/1^ο Ε.Γ., ΤΟ Στρατόπεδο στο Λαγό Διδυμοτείχου όπου στρατωνίζεται  και το 30^ο Σύνταγμα Πεζικού (κατόπιν 30^η Μ/Κ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ), ονομάστηκε σε «Στρατόπεδο Συνταγματάρχου (Π.Ζ.) Θεοδωράκη Ιωάννη».

Ø Είχε τιμηθεί με τα παρακάτω παράσημα και Στρατιωτικά μετάλλια:

1)    Αργυρός Σταυρός του Τάγματος του Φοίνικος.

2)    Χρυσό Αριστείο Ανδρείας. Του απενεμήθη  τρεις (3) φορές.

3)    Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας Α΄ Τάξης.

4)    Μετάλλιο Ελληνοτουρκικού Πολέμου.

5)    Μετάλλιο Ελληνοβουλγαρικού Πολέμου.

6)    Μετάλλιο Βορειοηπειρωτικού αγώνα (1914)

7)    Διασυμμαχικό μετάλλιο «Νίκης»

Ø    Ήταν παντρεμένος δεν είχε παιδιά.

Αναφέρθηκαν τα παραπάνω από τον Γιάννη Θεοδωράκη

ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΝΙΚ. ΜΠΑΣΙΑΣ , ΕΦΕΔΡΟΣ ΛΟΧΑΓΟΣ

 Γεννήθηκε στο χωριό Μονή της επαρχίας Σελίνου το 1906.

Ηταν εγγονός του Κωστ. Μπασιά, Γεν. Αρχηγού Σελίνου επί τουρκοκρατίας και αδελφός του Κωνσταντίνου Μπασιά, που ήταν επί Γερμ. κατοχής αρχηγός ανταρτικού σώματος.

Ηταν καθηγητής μαθηματικών και όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος δίδασκε στο Γυμνάσιο της Χώρας Σφακίων. Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο κατατάχτηκε στο 34 Σύνταγμα Πεζικού με τον βαθμό του υπολοχαγού. Σκοτώθηκε στις 28-2-1941 στην μάχη της Πεστάνης, στο Αλβανικό έδαφος.

Στον φάκελο του, που υπάρχει στην Διεύθυνση Ιστορίας του Γενικού Επιτελείου Στρατού (Δ.Ι.Σ.), αναγράφεται ότι: 

«Ελαβεν μέρος εις πλείστας μάχας προπορευόμενος πάντοτε, δίνοντας ούτω το παράδειγμα και το θάρρος εις τους στρατιώτας του. Η αυτοθυσία και το θάρρος του υπήρξεν απαράμιλλος, γεγονός όπερ και κατά την μάχην Πέστανη ήτις υπήρξεν σφοδροτάτη. Επεσεν από θεριστικήν βολήν οπλοπολυβόλου κατά την 28 Φεβρουαρίου 1941, η δε πρωτοβουλία και επιτηδιότης του ανεκτίμητος.»

Ο Αντώνιος Μπασιάς για την ηρωική δράση του τιμήθηκε από το Ελληνικό κράτος με δύο Χρυσά Αριστεία Ανδρείας, Πολεμικό Σταυρό και τον επόμενο βαθμό του Λοχαγού «ως φονευθείς στην μάχη».

Από την εφημερίδα ΕΡΕΥΝΑ της 24-4-1941 ελήφθη το παρακάτω κείμενο για τον καθηγητή Αντώνιο Μπασιά. Το κείμενο αυτό το έγραψε ένας μαθητής του στο Γυμνάσιο της  Χώρας Σφακίων, ο  Γεώργιος Καμπουράκης, που καταγόταν από το νησί της Γαύδου. Ηταν αδελφός της μητέρας του πρώην δημάρχου Γαύδου κ. Λαμπάκη και του ιερέα της Παλαιόχωρας κ. Λαμπάκη. Αυτό που είναι συγκινητικό είναι ότι και ο μαθητής που έγραψε το κείμενο μετά από λίγα μόνο χρόνια σκοτώθηκε μαχόμενος στον  πόλεμο που ακολούθησε. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Γεώργιος Καμπουράκης ήταν ένας άνθρωπος που ασχολείτο πολύ με το γράψιμο ποιημάτων και άλλων λογοτεχνικών κειμένων, γενικά ήταν λόγιος,  αλλά όμως πολύ νέος έχασε την ζωή του πολεμώντας.

Από την εφημερίδα ΕΡΕΥΝΑ της 24-4-1941 ελήφθη το παρακάτω κείμενο για τον καθηγητή Αντώνιο Μπασιά. Το κείμενο αυτό το έγραψε ένας μαθητής του στο Γυμνάσιο της  Χώρας Σφακίων, ο  Γεώργιος Καμπουράκης, που καταγόταν από το νησί της Γαύδου. Ηταν αδελφός της μητέρας του πρώην δημάρχου Γαύδου κ. Λαμπάκη και του ιερέα της Παλαιόχωρας κ. Λαμπάκη. Αυτό που είναι συγκινητικό είναι ότι και ο μαθητής που έγραψε το κείμενο μετά από λίγα μόνο χρόνια σκοτώθηκε μαχόμενος στον  πόλεμο που ακολούθησε. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Γεώργιος Καμπουράκης ήταν ένας άνθρωπος που ασχολείτο πολύ με το γράψιμο ποιημάτων και άλλων λογοτεχνικών κειμένων, γενικά ήταν λόγιος,  αλλά όμως πολύ νέος έχασε την ζωή του πολεμώντας.

 ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΝΕΚΡΟΙ

 ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΜΠΑΣΙΑΣ

ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΣ

 Εκεί  πάνω στας διηνεκώς χιονισμένας κλιτείς των Αλβανικών ορέων, μεταξύ των άλλων αθανάτων ηρώων μας, εύρε τον ηρωικόν και έντιμον θάνατον και το επίλεκτον τέκνον της Λεβεντογέννας Κρήτης, ο Αντώνιος Μπασιάς.

Ο διακεκριμμένος αυτός Επιστήμων που μέχρι της χθές παρέδιδε Γυμνασιακά μαθήματα  εις τους μαθητάς του, ετελεύτησε τον βίον του μαχόμενος  διά την Τιμήν, την Ελευθερίαν και την ανεξαρτησίαν της Πατρίδος του.

Αμα τη προσκλήσει της κινδυνευούσης Πατρίδος, το δυνατό του χέρι, που από τα παιδικά του χρόνια κρατούσε την γραφίδα, δεν εδίστασεν ουδόλως να αρπάση το όπλον και προθύμως να προστρέξη ίνα την υπερασπίση όλαις δυνάμεσι.

Και, ώ της κακής τύχης, σε μία μάχην, καθ’ ήν ώραν ηγωνίζετο και έδιδε διαταγάς και οδηγίας εις τα ατρόμητα παλληκάρια του, άσπλαχνο βόλι τον βρήκε στο στήθος και το ρωμαλέο του σώμα ξαπλώθηκε χάμο νεκρό.

Ο υφ’ απάντων που τον εγνώρισαν αγαπητός, το καμάρι των οικείων και συγγενών του, το επίλεκτον αυτό της Κοινωνίας μέλος, ο Αντώνιος, δεν υπάρχει πλέον. Εύρε ως αναπαυτικώτατον μνήμα τας πτυχάς της κυανολεύκου σημαίας του και ως στέφανον τα αγριολούλουδα που θα φυτρώσουν και θα αναπτυχθούν με το πότισμα του αίματος του. Εχυσε και αυτός το ηρωικόν αίμα του για να βάλη και να ποτίση μια γωνιά Ελληνικής  πλέον Αλβανικής γής, εξ ής θα φυτρώσουν τα λουλούδια της Ελευθεριάς, της Υπερηφάνειας και της ανδρείας. Εχυσε και αυτός το αίμα του για να βάψη μιάν άκρη της αιματοβαμμένης Ελληνικής σημαίας. Τέλος, έχυσε και αυτός το αίμα του, όπερ αναμιγνυόμενον μετά των άλλων αθανάτων νεκρών, θα χρησιμεύση ως αναλλοίωτος μελάνη, δι’ ής θα γραφούν και πάλιν νέαι δέλτοι, νέοι θρίαμβοι και άφθαστα κατορθώματα εις την ιδιάζουσαν Ελληνικήν Ιστορίαν.

Ω αγαπητέ Αντώνιε! Είμεθα καταλυπημένοι για τον απροσδόκητον θάνατον σου, αλλ’ όμως και υπερήφανοι. Υπερήφανοι διότι έπεσες στο πεδίον της Τιμής, εις τον Ιερόν της Πίστεως και της Πατρίδος βωμόν, αγωνιζόμενος για την ζωήν, την ιδιοκτησίαν, την λατρείαν και την τιμήν μας. Υπερήφανοι γιατί έπεσες αγωνιζόμενος, υπερασπίζων τας Εκκλησίας, τους τάφους και τα πάτρια εδάφη των προγόνων μας, την βαρείαν αυτήν κληρονομιάν που πάς Ελλην προσπαθεί σήμερον να την διατηρήση άθικτον και αμόλυντον. Τέλος, είμεθα υπερήφανοι και παρηγορούμεθα γιατί δεν απέθανες. Τέτοιοι νεκροί δεν αποθνήσκουν. Ζούν. Ζούν αθανάτως! Ζούν αιωνίως! Ζούν υπερηφάνως και ανδρείως! Ζούν τιμώντες αιωνίως την Πατρίδα.

Αφθαστον ηρωικόν παλληκάρι μας!  Ως ελάχιστον φόρον τιμής και ευγνωμοσύνης, κλίνομεν ευλαβικά το γόνυ προ του παναγίου  νοερού τάφου σου και με καρδιά γεμάτη από Πίστη, υπερηφάνεια και ευγνωμοσύνη με υψωμένας τας χείρας ζητούμε παρά τω Υψίστω την «αιωνίαν ανάπαυσιν της αθώας και αγίας ψυχής Σου».

 Νήσος Γαύδος

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ

Δημοσίευμα για τον Αντώνιο Μπασιά, έκανε και άλλος μαθητής του από το Γυμνάσιο της Χώρας Σφακίων, ο δάσκαλος Γεώργιος Μανουσέλης. Το δημοσίευμα έγινε στα Χανιώτικα Νέα στις 20-10-2007 και στα Σελινιώτικα νέα στις 3-4-2008.

Αναφέρθηκαν τα παραπάνω από την Ιωάννα Χαλκιαδάκη

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΣΤΑΜ. ΜΠΑΣΙΑΣ

Ο Εμμανουήλ Σταματίου Μπασιάς γεννήθηκε στο Επανωχώρι Σελίνου. Οταν κηρύχθηκε ο πόλεμος δεν κλήθηκε για να καταταγεί διότι είχε προβλήματα υγείας .  Όμως  δεν ήθελε να είναι απών από τον αγώνα αυτό της πατρίδας του. Γι αυτό δήλωσε εθελοντής,  στρατεύτηκε και έχασε την ζωή του σε μάχη με τους Ιταλούς, στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας.

Ο αδελφός του Βασίλης, που πολέμησε επίσης στην Αλβανία και τραυματίστηκε σοβαρά, έλαβε  πολεμικό σταυρό για την δράση του.

Αναφέρθηκαν τα παραπάνω από την Ιωάννα Χαλκιαδάκη

ΜΠΟΤΟΝΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ

 Για Μποτωνάκη Αντώνη από Κάντανο, πληροφορίες από την εγγονή του Αντωνία Μποτονάκη, συγγραφέα.

        Λένε πως ήτανε τέτοιος χορευτής που όταν επήγαινε σε γάμο εγύριζε ξυπόλητος. Επίσης ο  κ. Αρχοντάκης που διατηρεί μπακάλικο  στην Κάντανο μου έχει διηγηθεί…’’Εδώ απ’ όξω εστάθηκε το φορτηγό κι ένας ένας ήρχουντανε κι εμπαίνανε στην καρότσα. Σκεφτικοί, φοβισμένοι, κλάυμενοι λογιώ λογιώ. Μα ο παππούς σου μωρέ ετραγούδιε ένα ριζίτικο μέχρι κι εγροικούντανε ώστε να που έφταξε το φορτηγό εκιά απού ναι το ελαιουργείο.
- Και ποιό ριζίτικο έλεγε, θυμάσαι;
- Θυμούμαι. ‘’Μάνα πολλά μαλώνεις με κι εγώ μισέψω θέλει…’'

Ο Αντώνης Γεωργίου Μποτωνάκης ξεψύχησε στο Β πεδινό νοσοκομείο λόγω σηψαιμίας η οποία προήλθε από βαριά τραυματα, κρυοπαγήματα  και προχωρημένη γάγγραινα  στις 28/2/1941. Αγνωστος ο τόπος ταφής.

         Στην φωτογραφία που παρουσιάστηκε είναι δεύτερη σειρά πρώτος από δεξιά ο Αντώνιος Γεωργίου Μποτονακης.   Αποθανών στις 28η Φεβρουαρίου του 1941 από τραύματα πολέμου. Επέστρεψε μόνο η χλαίνη του. Η  η υποτιθέμενη χλαίνη του.
Άφησε πίσω του την μητέρα του, τη σύζυγό του και το γιο του και πατέρα μου.

Αναφέρθηκαν τα παραπάνω από τον Ευτύχη Κορκίδη

ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓ. ΜΑΛΑΝΔΡΑΚΗΣ, ΔΑΣΚΑΛΟΣ

 Γεννήθηκε στο Αργαστήρι το 1909. Ηταν απόφοιτος του ιεροδιδασκαλείου Αγίας Τριάδος. Διορίστηκε το 1928 στους Ανύδρους και το 1929 στο Δημοτικό σχολείο Σκάφης.

Το 1940 πήρε μετάθεση στα Νεροκούρου όπου όμως δεν υπηρέτησε λόγω στρατεύσεως του.

Στις 16-2-1941 πέθανε στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων εξαιτίας σοβαρού τραυματισμού του κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Τάφηκε στο στρατιωτικό νεκροταφείο Ιωαννίνων.

Σχετικό είναι το δημοσίευμα του ανεψιού  και μαθητή του, Νικ. Μαλανδράκη, αστυνομικού, στα Σελινιώτικα Νέα στις 18-12-2003.

Από τον Ευτύχιο Κορκίδη στην εκδήλωση αναφέρθηκαν τα παρακάτω:

 ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΝΤΑΝΟ

Εδώ ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών. Έκτακτο ανακοινωθέν: " Αι Ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλουν από της 5.30 πρωϊνής της σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της Ελληνικής Αλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους".
Ξημερώματα της Δευτέρας σημαδιακής μέρας, στις 28 τ’ Οκτώμβρη του 40, η καμπάνα τ’ Άη - Νικόλα στην Κάντανο, δεν σήμανε μια φορά, για τα σχολαρούδια της περιοχής, κατά που κτυπούσε καθημερινά, αλλά κτύπαγε ασταμάτητα και επιτακτικά.
Οι γειτονιές τα ρυάκια και τα γύρω βουνά δέχονταν τους ήχους της, προξενώντας την απορία των κατοίκων της περιοχής.
Είντάνε μωρέ Κωσταντή …..! ! Δεν παίζει νεκρικά ! ! !
Δεν κατέω…..Γιάννη ……Φώναζε ο ένας τ’ αλλού, από το ένα αυλώχι στο άλλο, που καλούργιζαν, για να φρεσκάρουν το χωράφι και να το σπείρουν τον Γενάρη. Δεν πέρασε πολύ ώρα και το βλασταρούδι του Κωσταντή, το Γιωργιό, ξεγλωσσισμένο και λαχανιασμένο, φάνηκε στην άκρα του χωραφιού……
Μπαμπά ! ! Μπαμπά ! ! ! Επιστράτευση! Επιστράτευση ! Μούπε η μαμά, πως την ειδοποίησε ένας Χωροφύλακας. Να πάεις λέει στην Χωροφυλακή, Γιατί είναι λέει ….Είναι Επιστράτευση…! !
Δεν είχε σύρει 10 αυλακιές και ο Κωσταντής, ψυλιασμένος καθώς ήταν, από τσι παλιούς ξεσηκωμούς, χωρίς πολύ σκέψη, ξέζεψε τα βούγια και αναμάζωξε τα συμπράγαλα και τα ζυγάλετρα και κίνησε, για το σπίτι του.
Γιάννη …..Γιάννη Επιστράτευση…. Μούπε το κοπέλι και να βιαστούμε λέει …να παρουσιαστούμε την χωροφυλακή…. Εφώναξε ο Κωσταντής του Γιάννη, που καλούργιζε κοντά του.
Μέχρι να αποφτάξει στο σπίτι του, έμαθε τα καθέκαστα και αφού τακτοποίησε τα ζωντανά, πήγε στο τσαρσί της Καντάνου, να μάθει περισσότερα.
Μπροστά από το τηλεφωνικό κέντρο, της Καντάνου, ήτανε πολλοί χωριανοί του μαζωμένοι. Στο κεντρικό τηλεφωνείο της Επαρχίας, ο τηλεφωνητής, εμπαινόβγανε τα βύσματα του Μεταλλάχτη, την μια να δέχεται τηλεγραφήματα και ειδοποιήσεις και την άλλη να ευθυγραμμίζεται με την Υπ/νση Χωροφυλακής και με τους Σταθμούς Χωρ/κής Σελίνου, προκειμένου να ειδοποιηθούν όλοι οι επίστρατοι και να παρουσιαστούν και να κινήσουν, για το μέτωπο.
Το μικρό μεγαφωνάκι του ραδίου, που είχε απ’ έξω το καφενείο του Πλατάνου συνέχεια, μετέδιδε τα μαντάτα.
Βομβαρδίζουνε οι Ιταλοί.
Μπήκανε στην Ήπειρο…Αλλά άκουγαν και τα διαγγέλματα και τις ανακοινώσεις των αρχόντων της Ελλάδας.
Εδά μα σε θυμήθηκε ο κερατάς ο Μεταξάς….
Θα μας σε γαήρει ο κερατάς, τα όπλα, που μας σε πήρε… Με είντα συχέρια, θα πάμε ’δα να πολεμήσουμε… Λέγανε αναμεταξύ τους.
Η καμπάνα τ’ Άη-Νικόλα δεν σταμάτησε να κτυπά και στην Χωροφυλακή, όσο περνούσε η ώρα, άρχισαν κι’ όλας να συντάσσονται οι πρώτες καταστάσεις των επίστρατων.
Η πρώτη καράκα είχε φτάσει κι’ όλας στην Κάντανο, για να παραλάβει τους επίστρατους. Μέχρι το μεσημέρι, πατούλιες – πατούλιες κατέφθαναν από όλα τα σημεία του ορίζοντα, και καθώς κατηφόριζαν, από τις γύρω στράτες άκουγες τσι φωνές των νε, που θύμιζαν ανθρώπους, που πήγαιναν σε χαροκόπι. Οι περισσότεροι επίστρατοι είχαν μαζί τους και την οικογένειά τους, έτσι για τ’ αποχαιρετίσματα ….Ποιος ήξερε….Σε πόλεμο πήγαιναν, οι δικοί τους..
Σαν έφταναν όμως, οι πατούλιες στην Κάντανο, το βαρύ κλίμα του αποχαιρετισμού, μετατράπηκε σε πατριωτικό ενθουσιασμό. Ναι! Ναι ! Εκείνου του απελευθερωτικού ξεσηκωμού των παλιώ μας, που κατάφεραν να αποδιώξουν τους Τούρκους.
Θα τσι φάμε τσι μακαρονάδες, όπως εφάγαγε και τσι τούρκους!
Καλά να πάει η στραθιά μας !
Θα τσι φάμε τσι κερατάδες !
Το τηλεφωνικό κέντρο συνέχιζε να ειδοποιεί …
Τον ειδοποίησες ! Ναι! Ναι ! Τον ειδοποίησα….Απαντούσε από το Ροδοβάνι ο τηλεφωνητής.
Τώρα και ώρα έφυγε, για την Κάντανο.
Απ’ τ’Ανυσαράκι της Καντάνου, μια μεγάλη αθρωπογειτονιά, οι επίστρατοι, έβαλαν ένα σακούλι στην πλάτη τους και αφού έβαλαν ένα καύκαλο, δυο χούφτες αλατσολιές και ένα κομμάτι λαδοτύρι ζηλοπούπι και το αράϊ, για τα ψιλοπράγματα, κατά που τόχαν συνήθειο από την εποχή των μεγάλων ξεσηκωμών, αποχαιρέτηξαν στον αυλόγυρο του σπιτιού, τους δικούς τους και πήραν την δημοσιά, για να φύγουν.
Παρακάτω, γινόταν άλλος αποχαιρετισμός και παρακάτω άλλος, μέχρι, που σμίξανε οι επίστρατοι στα Μαρνελιανά. Η ΜαρνελοΜανώλενα, ήταν απαρηγόρητη, δυο γιους αποχαιρέτα….. Τον Γιώργη αγκάλιαζε και τον Μαθιό άφηνε.
Καμιά δεκαρέ ήτανε ούλοι κι’ ούλοι. Μα σαν πήρανε το καρτερίμι, για την Κάντανο και περνούσανε από την Αγία Άννα, ταχτήκανε οι περισσότεροι στην Χάρη τζη. Όποιος όμως έβλεπε αυτήν την πατούλια, νόμιζες πως ήταν κουμπάροι και πηγαίνανε σε κουμαριά.
Κι’ η καμπάνα τ΄Άη – Νικόλα, ήταν ασταμάτητη.. Καλούσε….Καλούσε …
Καλά να πάμε και με το καλό να γυρίσουμε.
Καλά μωρέ θα πάμε. Θα τσι φάμε …Τσι κερατάδες.
Σαν έφταξαν στην Κάντανο και είδαν το ανθρωπολόϊ, που είχε πλησιάνει στο μεταξύ, άρχισαν να χαιρετούνε, τους ξαδέλφους τους συγγενείς και τσι συντέκνους, απ’ την άλλη επαρχία.
Καλοστραθιά, νάχουμε ξάδερφε
Σύντεκνε …Θα τσι φάμε....
Σαν πέρασε το μεσημέρι, στην Κάντανο έφταξαν άλλες δυο καράκες και λίγο αργότερα, η Χωροφυλακή έδωσε το σύνθημα να ετοιμαστούν να ξεκινήσουν, για τα Χανιά. Οι σωφέρηδες έβαλαν τσι μανιβέλες και άναψαν τις μηχανές, των αυτοκινήτων.
Η Λεφτερίτσα κρατούσε σφιχτά το χέρι του αρραβωνιαστικού τση, του Μανώλη, μέχρι, που ανέβηκε στην καρέκλα. Κι’ Μανώλης έτσι ανεβασμένος από την καρέκλα, έσκυψε κατασυγκινημένος και αφού έδωσε στο στερνό φιλί , στην καλή του, ανέβηκε με τους άλλους.
Ο θόρυβος των αυτοκινήτων, τα καμπανοκτυπήματα, από τον Άη Νικόλα, τα ράδια, από τα καφενεία, αλλά και τους Χωροφύλακες να βοηθούν, ηλέκτρισαν την ατμόσφαιρα περισσότερο. Τα παιδιά οι μανάδες οι αδελφοί και οι αδελφές, οι πατεράδες οι θείοι οι φίλοι, σήκωσαν τον τόνο της φωνής καθώς τα πατριωτικά επιφωνήματα και οι εναγκαλισμοί, διαδέχονταν το ένα το άλλο. Γέμισε η πρώτη καράκα και ο σωφέρης, έβγαλε την καρέκλα, που είχε βάλει για ν’ ανέβουν στην καρότσα οι επίστρατοι και σήκωσε την πίσω πόρτα. Το ίδιο έγινε και με την δεύτερη καράκα και με την Τρίτη.
Η Παναγιά μαζί σας
Να μου γράφεις
Με το καλό να γεννήσεις το παιδί μας
Να φιλείς την φωτογραφία
Με το καλό να επιστρέψεις
Το εικονισματάκι τση Παναγιάς νάχεις πάντα μαζί σου
Μπαμπά , Μπαμπά Να με σκέφτεσαι
Άκουγες να ξεχωρίζουν μερικές φωνές, από το αθρωπολόϊ.
Το παιδί μας ! Μαρία και τα μάθια σου. Με το καλό να γεννήσεις το παιδί μας
Θα σου γράφω.
Θα τσι νικήσουμε τσι μακαρονάδες
Ούλα θα πάνε καλά
Το φυλαχτό που μούδωσες …Θα με φυλάει.
Σαν κίνησαν σιγά σιγά τα φορτηγά, τόσο, οι αναχωρούντες, όσο και οι αποχαιρετούντες φώναζαν χωρίς να ξεχωρίζει κανείς μέσα από τον πατριωτικό συμφερτό κάτι ξέχωρο άκουσμα. Διέσχισαν τα φορτηγά με σιγή κίνηση τα μαγαζιά και το σοκάκι της Καντάνου, με τους δικούς και αποχαιρετούντας να τους ακολουθούν από πίσω. Ο πατριωτισμός από το 1ο φορτηγό παρακίνησε μια πατούλια να τραγουδίσει.…." Μηνάς μου κόρη κι’ έρχουμε κι’ είντα να βάλω νάρθω...". Τραγούδι τση στράτας και του γάμου.
Δεν άργησε να γενικευφτεί το τραγούδι, μέχρι που το πήραν από το 2ο φορτηγό, που ακολουθούσε, για να το πάρει στην συνέχεια και το 3ο .
Οι πιο ψύχραιμοι, από τους ακολουθούντες, θυμηθήκανε τους παλιούς ξεσηκωμούς και καθώς σιγοπερπατούσαν ακολουθούντες μαζί με το αθρωπολόϊ , φούντωσαν μέσα τους οι παλιές ανάμνησες κι’ άρχισαν κι’ αυτοί να σιγοτραγουδούν, αλλά στην συνέχεια να σηκώσουν τους τόνους του αποχαιρετισμού, κατά πούχαν μάθει στα γλεντοτράπεζα.
" Αμέτε φίλοι στο καλό και στην καλή την ώρα…."
Οι γυναίκες και τα παιδιά, δεν μπορούσαν να κρατήσουν την συγκίνησή τους και με την άκρη του τσεμπεριού τους σκούπιζαν και ξανασκούπιζαν τα δάκρυα, που ασταμάτητα έτρεχαν από τα μάθια τους.
Σαν πέρασαν το σοκάκι τα φορτηγά κι’ έπιασαν τον Κάμπο της Καντάνου, μαζί με την σκόνη, που άφησαν πίσω τους, άφηναν να ακούγεται και το τραγούδι της στράτας, από τους επίστρατους. Χάθηκαν προς στιγμής, στην Ανισαρακιώτικη γέφυρα, για να ξαναφανούν πάλι κάτω από την Κεφάλα. Ακουγόταν πάλι το τραγούδι, αλλά ξέμακρα, αυτή την φορά..
Και το αθρωπολόϊ,….. Δεν σταμάτησε στιγμή να τους αποχαιρετά, μέχρι που χάθηκαν τα φορτηγά, στο Φαράγγι της Καντάνου.
Η καμπάνα δεν ηχούσε πια. Στέγνωσε το δάκρυ, που έτρεχε από τα μάθια τους, όπου για άλλους ήταν δάκρυ πατριωτικού ενθουσιασμού και για άλλους αποχαιρετισμού….. Σιγοπερπατώντας και αμίλητοι γύρισαν στα σπίτια τους.
Πιος νάξερε….σε πόλεμο πήγαιναν, οι δικοί τους !!.

Σ.Σ.: Οι περιγραφόμενες σκηνές έχουν αντληθεί από το μαγνητοφωνημένο αρχείο μου, αλλά και τον επίστρατο πατέρα μου.
Η ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΜΟΥ ΣΗΜΕΡΑ 28-10-2018 ΠΟΥ ΕΚΦΩΝΗΣΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ, ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟ- ΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑ

Εκδήλωση στην Παλαιόχωρα στις 28-10-2018 για να τιμηθούν οι Σελινιώτες που σκοτώθηκαν κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο 1940-1941

Ομιλία στην εκδήλωση της Παλαιόχωρας, για τους Σελινιώτες νεκρούς στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο 1940-41, που έγινε στις 28-10-2018.

Του Λουκά Μπασιά

Προέδρου του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου

Η σημερινή μας εκδήλωση γίνεται, προκειμένου να τιμήσουμε τους 33 άνδρες που κατάγονται από την επαρχία μας  και οι οποίοι έπεσαν κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Ηταν κάτι που το οφείλαμε στους γενναίους αυτούς συνεπαρχιώτες  μας, που σκοτώθηκαν μαχόμενοι, γιατί από ότι γνωρίζουμε, δεν έχουν ξανά τιμηθεί ομαδικά  ως πολεμιστές του Αλβανικού μετώπου, ούτε και έχει  μέχρι σήμερα κάποια στήλη στηθεί που να τους αναγράφει. Βεβαίως τα ονόματα μερικών από αυτούς αναγράφονται σε  κάποια μνημεία, αλλά σίγουρα όχι όλων.

Εγινε πολύ μεγάλη προσπάθεια για να βρεθούν οι φωτογραφίες τους, καθώς και οτιδήποτε άλλο αφορά τη δράση τους και τον ηρωϊκό τους θάνατο. Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να τις βρούμε όλες τις φωτογραφίες. Βρήκαμε μόνο για τους  22 από τους 33.

Στην έρευνα που κάναμε, διαπιστώσαμε ότι για μερικούς νεκρούς, τα στοιχεία  δεν ήταν τελείως σωστά στους επίσημους πίνακες. Ετσι  ενώ στην αρχή της προσπάθειας που κάναμε είχαμε γνωστά 29 ονόματα, τελικά μπορέσαμε και  βρήκαμε τα ονόματα  για 33 που κατάγονται από την  επαρχία μας. 

Και μπορεί βέβαια να μην βρήκαμε τις φωτογραφίες για 11 από αυτούς, και έτσι να υπάρχουν ελλείψεις, όμως ακόμη και αυτό που πετύχαμε θεωρούμε ότι είναι κάτι το πολύ  σημαντικό. Ελπίζουμε ότι σύντομα θα βρεθούν στοιχεία και για τους υπόλοιπους.  Γιατί δεν θέλουμε κανένας να ξεχαστεί. Όπως διαπιστώσαμε σε μερικούς δεν υπάρχουν στενοί συγγενείς, αλλά και σε μερικούς άλλους, ναι μεν υπάρχουν συγγενείς, αλλά  δεν έχουν στοιχεία.

Πάντως εμείς ζητήσαμε με δημοσιεύσεις που κάναμε στην εφημερίδα Σελινιώτικα Νέα 2 φορές, όποιος έχει κάποια στοιχεία να μας τα δώσει.

Πριν αναφερθούν τα ονόματα των νεκρών μας, και παρουσιαστούν οι φωτογραφίες  από όσους βρήκαμε, αλλά και διάφορα άλλα στοιχεία που τους αφορούν, θα γίνει μια μικρή αναφορά στον πόλεμο των Ελλήνων με τους Ιταλούς, καθώς και στην ηρωική δράση της 5ης Μεραρχίας των Κρητικών. Η Μεραρχία μας αυτή, είχε μεγάλη δράση στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, αλλά και πολλά θύματα.

Βέβαια, όπως θα αναφερθεί παρακάτω, πολλοί από τους νεκρούς Σελινιώτες, όταν σκοτώθηκαν, δεν υπηρετούσαν στην 5η Μεραρχία, αλλά τους είχαν τοποθετήσει  σε διάφορες άλλες μονάδες των Ελληνικού στρατεύματος.

Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940-41  ήταν μια πολεμική σύγκρουση που έγινε στην Ηπειρο και την Αλβανία.  Ξεκίνησε στις 28 Οκτωβρίου 1940 και τελείωσε τον Απρίλιο του 1941. Η κατάληψη της Ελλάδος  ολοκληρώθηκε στο τέλος  Μαΐου 1941, με την επικράτηση στην Κρήτη των Γερμανών που επιτέθηκαν στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941.

Τις πρωινές ώρες της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλός Πρέσβης στην Αθήνα, επέδωσε στον Έλληνα πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά, τελεσίγραφο, με το οποίο απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο, προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία της Ελλάδος, για τις ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του για τη μετέπειτα προώθησή του στην Αφρική. Ο Ιωάννης Μεταξάς αρνήθηκε τις προτάσεις των Ιταλών με το ηρωϊκό «ΟΧΙ» που τους απάντησε. Ακολούθως οι Ιταλοί άρχισαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εισβολής τους στην Ελλάδα δια μέσου των Ελληνο-αλβανικών συνόρων.

Ο Ελληνικός Στρατός σύντομα αντεπιτέθηκε και μετά από τις λαμπρές νίκες που είχε, ανάγκασε τον ιταλικό στρατό σε υποχώρηση. Κατόρθωσε να τον εκδιώξει από το Ελληνικό έδαφος και να προχωρήσει την καταδίωξη του μέσα στην Αλβανία.  

Σκληρές και νικηφόρες για τους Ελληνες μάχες έγιναν στο Καλπάκι, στον Καλαμά, στην Πίνδο. Καταλαμβάνεται η Κορυτσά, η Χειμάρρα, η Κλεισούρα, το Αργυρόκαστρο και πολλές άλλες πόλεις.

Στον επίσημο χάρτη που παρουσιάζεται, με ημερομηνία 6-1-1941, φαίνονται οι θέσεις των Ελληνικών δυνάμεων. Βρίσκονται βαθιά μέσα στο Αλβανικό έδαφος. Εχουν φθάσει μέχρι την καμπύλη γραμμή που ξεκινά  από το νότιο μέρος της λίμνης Αχρίδας και φθάνει μέχρι την Χειμάρα, που έχει από αυτούς καταληφθεί,  και περνά λίγο έξω από την Κλεισούρα.  

Πολλές μάχες έδωσαν στην περιοχή της Κλεισούρας. Επίσης   στο βουνό Τρεμπεσίνα και Σέντελι, όπου σκοτώθηκαν  πάρα πολλοί στρατιώτες και από τις δύο πλευρές. Οι Ελληνες παρά την υπεροχή των Ιταλών σε άνδρες και πολεμικά υλικά,  με τη γενναιότητα τους κατόρθωσαν να τους νικήσουν και σύντομα να βρεθούν σε πολύ προχωρημένες θέσεις. Στον επίσημο χάρτη με ημερομηνία 9-3-1941, φαίνεται ότι οι Ελληνες κατέχουν τις θέσεις από αυχένα Μεζγκοράνης (με το βουνό Τρεμπεσίνα, που έγιναν οι τρομερές μάχες, να κατέχεται από τους Ελληνες ολόκληρο), μέχρι τον αυχένα Μπούμπεσι. Δηλαδή πολύ βαθιά μέσα στο Αλβανικό έδαφος.  Επίσης φαίνονται οι γραμμές που κατείχαν οι Ιταλοί,  που εξαπέλυσαν μεγάλη αντεπίθεση στις 9 Μαρτίου του 1941. Όμως απέτυχαν, κερδίζοντας μόνο μικρές εδαφικές εκτάσεις στην περιοχή βόρεια της Χειμάρρας.

Ετσι οι Ελληνες τότε είχαν καταλάβει σχεδόν το ένα τέταρτο της Αλβανίας.

Οι Ιταλοί ξεκίνησαν και νέα αντεπίθεση, μετά την έναρξη της γερμανικής επίθεσης κατά της Ελλάδος που έγινε στις 6 Απριλίου 1941. Από τις 12 Απριλίου, ο Ελληνικός Στρατός άρχισε να υποχωρεί από την Αλβανία. Στόχος να μην περικυκλωθεί από τους  Γερμανούς που είχαν εισβάλει στην πατρίδα μας. Ακολούθησε η συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς στις 20 Απριλίου και με τους Ιταλούς, τρεις μέρες αργότερα.

Η απόκρουση της ιταλικής εισβολής αποτέλεσε την πρώτη νίκη των Συμμάχων κατά των δυνάμεων του Άξονα στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και ανύψωσε το ηθικό των λαών στη σκλαβωμένη Ευρώπη. Πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η νίκη των Ελλήνων επηρέασε την έκβαση ολόκληρου του πολέμου, καθώς υποχρέωσε τους Γερμανούς να αναβάλουν την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης.

ΤΟ ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΕΠΟΣ ΤΗΣ 5ης ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΚΡΗΤΩΝ

Η 5^η  Μεραρχία της Κρήτης για πρώτη φορά συγκροτήθηκε

 το 1912.  Είχε σημαντική δράση στον Α’ και Β’ Βαλκανικό πόλεμο, τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και τη Μικρασιατική εκστρατεία. Έδρα της ήταν τα Χανιά.

Μεταξύ των μονάδων που επιστρατεύθηκαν κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-1941, ήταν και η 5^η Μεραρχία. Συγκροτούνταν από τα: 14ο, 43ο και 44ο Συντάγματα πεζικού. Αυτά είχαν έδρες τα Χανιά, το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο. Επίσης υπαγόντουσαν σε αυτήν και άλλοι απαραίτητοι σχηματισμοί.

Μόλις κηρύχθηκε ο πόλεμος στις 28 Οκτωβρίου 1940, άρχισε η ανάπτυξη και συγκρότηση των προβλεπόμενων μονάδων. Μέχρι της 6ης Νοεμβρίου, είχαν προσέλθει οι έφεδροι.

Η συνολική δύναμη της Μεραρχίας  αποτελούνταν από 566 αξιωματικούς, 18.662 οπλίτες, 687 υποζύγια και 81 οχήματα.

Από τις 20  Νοεμβρίου και μέχρι τις 4 ∆εκεμβρίου, είχε ολοκληρωθεί η μεταφορά από τα λιμάνια της Σούδας και του Ηρακλείου ολόκληρης της 5ης Μεραρχίας  στην ηπειρωτική Ελλάδα και συγκεκριμένα στην περιοχή Αμυνταίου, Πτολεμαΐδας και  Άργους Ορεστικού. 

Στη Μακεδονία η Μεραρχία μετακινήθηκε οδικώς και έφτασε στην περιοχή Μπομπετσίστας, Κιάφε Ψεξές, Βυθκούκι, όπου και στάθμευσε.

Στις 29 Ιανουαρίου η Μεραρχία πήρε μέρος στον αγώνα, καλύπτοντας τον τομέα Κλεισούρας – Τρεπεσίνας. Σ’ όλο το διάστημα των επιχειρήσεων στα μέτωπα των συγκρούσεων, που κράτησαν από τις 29-1-1941 μέχρι τις 12-4-1941,  η 5^η  Μεραρχία έδωκε πεισματώδεις μάχες. Εγιναν  μάχες πολλές φορές  σώμα με σώμα. Καταλήφθηκαν οχυρωμένα υψώματα, όπλα, και  ολόκληρες  αποθήκες πυρομαχικών. Επίσης συνελήφθη και μεγάλος αριθμός αιχμαλώτων,

Μέχρι την 10 Φεβρουαρίου 1941 η 5^η μεραρχία είχε σοβαρότατες απώλειες και από τα πυρά των εχθρών αλλά και από τα κρυοπαγήματα.  Στην 5^η μεραρχία εκατοντάδες στρατιώτες έχουν τεθεί εκτός μάχης. Στις 14 Φεβρουαρίου η 5^η μεραρχία με άλλες μεραρχίες  αρχίζουν να προσπαθούν να καταλάβουν το βουνό Σέντελι . Επίσης να εκκαθαρίσουν την περιοχή της Μετζκοράνης.  Οι Ιταλοί είναι ενισχυμένοι και εξαπολύουν αντεπιθέσεις. Η 5^η μεραρχία σημειώνει  μεγάλες επιτυχίες. Εχει  όμως και  μεγάλες απώλειες. Μέχρι τις 24 Φεβρουαρίου η 5^η Μεραρχία έχει 237 νεκρούς, 1179 τραυματίες, 1058 παγόπληκτους και 160 πληγέντες από διάφορα νοσήματα και 115 εξαφανισθέντες.

Τα τμήματα της 5^ης Μεραρχίας εξόρμησαν στο βόρειο άκρο της Τρεμπεσίνας, πέρασαν το ποτάμι Μαριτσάι και κατέλαβαν το βόρειο τμήμα του βουνού Σέντελι. Τα κρυοπαγήματα, τα πυρά του πυροβολικού και η ιταλική αεροπορία θερίζουν τους άνδρες της.

          Στις 9 Μαρτίου οι Ιταλοί εξαπέλυσαν την εαρινή καλούμενη επίθεση κατά των Ελληνικών δυνάμεων  και η επίθεση αυτή  κράτησε για 17 ολόκληρες μέρες.

Η Μεραρχία  είχε ∆ιοικητή τον Υποστράτηγο Γεώργιο  Παπαστεργίου. Αντιμετώπισε τεράστιες δυσκολίες. Οι άνδρες της πολέμησαν γενναιότατα. Είχαν μεγάλες επιτυχίες, αλλά υπεβλήθησαν σε μεγάλες κακουχίες και αιματηρές θυσίες. Πολύ μεγάλος κίνδυνος ήταν οι οβίδες που έριχνε ο εχθρός χωρίς σταματημό. Επίσης το τρομερό κρύο. Ένα συνηθισμένο εύρος θερμοκρασίας την εποχή εκείνη ήταν στην Τρεμπεσίνα  -10 έως -20ο C. Μια θερμοκρασία που έκανε το βίο αβίωτο, δημιουργούσε μεγάλα προβλήματα στην επιμελητεία και τον ανεφοδιασμό, και δημιουργούσε εύκολα στους φαντάρους μας κρυοπαγήματα.  Τότε τα  νοσοκομεία είχαν γεμίσει στρατιώτες με ακρωτηριασμένα μέλη. Γι αυτό ο Παπακωνσταντίνου   γράφει:

«Περισσότερον   όμως φθοράν και από τα μέσα του πολέμου και από τας νόσους προεκάλουν τα κρυοπαγήματα,  τα ύπουλα και αναπόφευκτα, τα οποία ενέκρωσαν τα άκρα των μαχητών.

Υποχρεωμένοι να καταυλισθούν  όπου  ευρίσκοντο, βρεγμένοι και

κοκκαλιασμένοι από την παγωνιά, υφίσταντο νέκρωσιν των ιστών, λόγω του ψύχους και της κακής κυκλοφορίας. Το πόδι εκοκκίνιζεν, εβάραινεν, επρήσκετο και επονούσεν ωσάν να το ετρυπούσαν πυρακτωμένα καρφιά. Κατόπιν άρχιζε να μελανιάζει, εφούσκωνεν, εγίνετο μαυροπράσινον  και  τέλος έσκαζεν εις διάφορα σημεία, από τα οποία έρρεαν  δυσώδη ερυθροκίτρινα υγρά –δηλαδή αίμα και πύον.

Τότε ήτο πλέον αργά δια κάθε θεραπείαν. Μόνο με την αποκοπήν των προσβληθέντων μελών ηδύνατο να αποφευχθεί ο θάνατος. Αι μονάδες, αι οποίαι ευρίσκοντο είς τας προφυλακάς και εις μεγάλα υψώματα, επλήρωσαν βαρύτατα τον νέον αυτόν ύπουλον εχθρόν».

Αλλά και ο  ακαδημαϊκός Αγγελος Βλάχος, που έζησε τα γεγονότα σαν στρατευμένος, περιγράφει σχετικά στο βιβλίο του με τίτλο «Το μνήμα της γριάς»

«Να κτυπηθείς από τον εχθρό, να σε πάρει καμιά σφαίρα κατάστηθα, καλά. Μα τούτο το φίδι που έρχεται ύπουλα και σε δαγκώνει χωρίς να το νοιώσεις, που φαρμακώνει το αίμα σου και δεν έχεις τίποτα να του αντισταθείς, που σέρνεται παντού, που σε παραμονεύει όπου κι αν πατήσεις, τούτο είναι που παγώνει την καρδιά μας. Κρυοπάγημα!... Ανδρες άφοβοι που κτυπήθηκαν με τον εχθρό σαν λυσσασμένοι, παλληκάρια, θεριά, κάθονται και κλαίνε σαν παιδιά κοιτάζοντας με τ’ απελπισμένα βουρκωμένα μάτια τους, δύο κόκκινα πρησμένα πράγματα που ήταν κάποτε τα πόδια τους…»

Εκτίμηση είναι πως  30.000 Έλληνες στρατιώτες μας, έπαθαν κρυοπαγήματα σε όλη την διάρκεια του πολέμου.

Οσον αφορά τις απώλειες που είχε η 5^η Μεραρχία  στο μέτωπο του πολέμου, αυτές ήσαν μεγάλες. Δηλαδή υπήρξαν 1.141 νεκροί, 2.025 τραυματίες, 2.553 παγόπληκτοι και άλλοι 434 με διάφορες άλλες ασθένειες.

Αν συγκριθούν οι απώλειες της με τις απώλειες που είχαν υποστεί οι άλλες μεραρχίες η  5^η Μεραρχία είχε τις μεγαλύτερες. Ενας από τους λόγους, ήταν το πολικό ψύχος που αντιμετώπισαν οι άνδρες της. Οι Κρητικοί στρατιώτες ερχόντουσαν από το σχετικά  θερμό κλίμα της Κρήτης και αυτό τους δημιούργησε τεράστια προβλήματα στο χώρο που οδηγήθηκαν για να πολεμήσουν.

Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ, ΚΑΙ Η ΣΥΜΠΤΥΞΗ  ΤΗΣ 5ης ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΚΡΗΤΩΝ

Στις  6 Απριλίου του 1941 οι Γερμανοί   επιτέθηκαν στα σύνορά μας στη Μακεδονία και τη Θράκη. Ο ελληνικός στρατός βρέθηκε να πολεμά με δύο αυτοκρατορίες, σε δύο διαφορετικά μέτωπα. Η οχυρωματική γραμμή που είχε διαμορφωθεί στην ανατολική Μακεδονία η «Γραμμή Μεταξά», δεν άντεξε τελικά τη γερμανική επίθεση. Βεβαίως προβλήθηκε  ισχυρή αντίσταση. Η υπεροχή του εχθρού σε επίγειες και εναέριες  δυνάμεις, επικράτησε τελικά στους γενναίους μαχητές μας.

Μετά την κατάσταση που διαμορφώθηκε, στις 12 Απριλίου εκδόθηκε  ∆ιαταγή σύμπτυξης της μαχόμενης στο αλβανικό μέτωπο Στρατιάς. Ο Στρατηγός  Τσολάκογλου υπογράφει στις 20 Απριλίου 1941 τη συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς.

Η 5^η Μεραρχία άρχισε να συμπτύσσεται. Ακολουθεί τον άξονα Τρεμπεσίνα – Χάνι Μπαλαβάνι – Μεσογέφυρα –Ελαία – Χρυσοράχη –Χάνι Εμίν Αγά – Χάνι Λαγατόρια.

Στις 21-23 Απριλίου η Μεραρχία βρίσκεται έξω από τα Γιάννενα. Στις 24 Απριλίου παραδίδεται ο οπλισμός και τα υλικά διαβιβάσεων στους Προέδρους των παρακείμενων κοινοτήτων. Η  Μεραρχία οδεύει προς Άρτα – Πρέβεζα – Ναύπακτο.

Στις 10 Μαΐου έφτασε στην Πελοπόννησο. Ακολούθησε τη γραμμή Ψαθόπυργος – Ναύπλιο –Άργος – Τρίπολη.

Η κατοχική κυβέρνηση, εκδίδει το ∆/μα 41. Σύμφωνα με αυτό  διατάσσονται οι ∆ήμαρχοι, οι Κοινοτάρχες και άλλοι φορείς να προσφέρουν στέγη, διατροφή και εργασία στους Κρητικούς  στρατιώτες που δεν μπορούν να μεταβούν στο νησί τους. Αυτή η κατάσταση διευκόλυνε τους Γερμανούς. Οι τελευταίοι φοβούνται ότι με την κάθοδό των Κρητών στρατιωτών στο νησί, στο οποίο σκοπεύουν σύντομα να επιτεθούν, θα τους αντιτάξουν αντίσταση, και έτσι θα έχουν ένα μεγάλο εμπόδιο στους σκοπούς τους.

Όμως ένας μικρός αριθμός στρατιωτών από την Κρήτη, θα κατορθώσει να φθάσει μετά από μεγάλες δυσκολίες, στερήσεις και κινδύνους  για τη ζωή του στο νησί, μεταφερθείς κυρίως με μικρά πλωτά μέσα που έφευγαν από τις ακτές της Πελλοπονήσου.  Φθάνοντας  θα λάβουν μέρος και στη Μάχη της Κρήτης.

Πολλοί επίσης Κρήτες στρατιώτες που δεν είχαν καταφέρει να γυρίσουν στο νησί τους,  πηγαίνουν στην

Αθήνα, με την ελπίδα να πετύχουν κάποιο πλωτό μέσο και έτσι να  επιστρέψουν στην Κρήτη.

Συγκεντρώνονται στον Εθνικό κήπο, στο Ζάππειο και αλλού για να βρουν τόπο να διαμείνουν. Αντίσκηνα δεν υπάρχουν. Στερήσεις τεράστιες, με γύμνια και πείνα. Η Κυβέρνηση προκειμένου να τους κατευνάσει και να μην πεθάνουν από πείνα οργανώνει συσσίτια στους χώρους του Παναθηναϊκού Σταδίου.

Όμως τον Ιούλιο του 1941, όταν 1600 – 1800 Κρητικοί παίρνουν αυτό το συσσίτιο, μπλοκάρονται από Γερμανούς και Ιταλούς. Από αυτούς πεντακόσια άτομα κατορθώνουν και διαφεύγουν. Για τους υπόλοιπους περίπου 1100 – 1300 αρχίζει μια νέα μεγάλη περιπέτεια. Τους ονομάζουν «αιχμάλωτους πολέμου» και αντίθετα σε κάθε έννοια  διεθνούς δικαίου, τους κλείνουν σε στρατόπεδο στο αεροδρόμιο  της Λάρισας, πολύ κοντά στην πόλη.

Στην πραγματικότητα το  στρατόπεδο αυτό λειτούργησε σαν χώρος μελλοθανάτων. Ο πολύ κρύος χειμώνας του 1941–42, η έλλειψη ρούχων και τροφίμων αλλά και οι πολύ άσχημες συνθήκες κράτησης τους, τους έκαναν τη ζωή τους τραγική. Υπολογίζεται ότι 500 από τους κρατούμενους αυτούς επέζησαν τελικά  και αποφυλακίστηκαν. Η μετέπειτα τύχη τους δεν είναι γνωστή.

Σημειώνεται πως οι λίγοι στρατιώτες που μπόρεσαν να επιστρέψουν έγκαιρα στην πατρίδα τους την

Κρήτη, πολέμησαν μαζί με τα συμμαχικά στρατεύματα και τους κατοίκους της περιοχής τον Γερμανό επιδρομέα κατά τη Μάχη της Κρήτης. Η μάχη αυτή τελείωσε στις 29 Μαΐου 1941. Με τη λήξη της ολόκληρη πλέον η Ελλάδα  βρέθηκε σκλαβωμένη και άρχισε μια νέα περίοδος, με την ένδοξη Εθνική μας αντίσταση.

Οι καταγόμενοι από το Σέλινο που σκοτώθηκαν στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-1941  είναι:

1)Θεοδωράκης Ιωάννης του Γεωργίου, Συνταγματάρχης. Γεννήθηκε στη Μάζα Σελίνου, του 30^ου Σ.Π. Πέθανε στο 1^ο στρατιωτικό νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 18-4-1941

Φαίνεται δεξιά. Στη μέση ο πατέρας του και αριστερά ο αδελφός του που σκοτώθηκε στη Μάχη της Κρήτης.

2)Μπασιάς Αντώνιος του Νικολάου. Εφεδρος Λοχαγός. Γεννήθηκε στη Μονή Σελίνου Χανίων το 1906, του 34^ου Σ.Π. Φονεύθηκε στην Πεστάνη (ΝΑ του Τεπελενίου) στις 28-2-1941

3)Αντωνοβαρδάκης Αρτέμιος του Γεωργίου, Δεκανέας.
Γεννήθηκε στην Παλαιόχωρα το 1913 , του 14 ΣΠ. Φονεύθηκε στη μάχη Τρεμπεσίνας στις 30-1-1941

4)Αποστολάκης Μιχαήλ του Θεοδώρου, Λοχίας. Γεννήθηκε στο Κακοδίκι Σελίνου Χανίων το 1913, του 14 ΣΠ. Φονεύθηκε στη μάχη Τρεμπεσίνας στις 30-1-1941

5)Αποστολάκης Πέτρος του Παναγιώτη, στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Κακοδίκι Σελίνου το 1909, του 14 Σ.Π. Φονεύθηκε στη μάχη Τρεμπεσίνας στις 30-1-1941

6)Αρκαλάκης Γεώργιος του Μανούσου, στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Γαύδο το 1908, του 90^ου Σ.Π. Φονεύθηκε στην περιοχή Μπούμπεσι (υψ. 802)  στις 10-3-1941

7)Αρτεμογιαννάκης Εμμανουήλ του Ιωάννη, στρατιώτης.  Γεννήθηκε στη Σκλαβοπούλα Σελίνου Χανίων το 1917, του IX Συνοριακού Τομέως (12^ο οχυρό).Εξαφανίστηκε στο οχυρό Ρούπελ στις 6 Απριλίου 1941

8)Βλοντάκης Στέφανος του Μιχαήλ, στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Σκλαβοπούλα Χανίων το 1920, του 3^ου Συντάγματος Ιππικού. Φονεύθηκε στο Μάζι Κόνιτσας στις 17-11-1940.

9)Βοτζάκης Χρήστος του Γεωργίου ετών 24 Λοχίας από τη Μάζα Ροδοβανίου. Επεσε στην Τρεμπεσίνα στις 28-1-1941

10)Δοξάκης Αντώνιος του Νικολάου, στρατιώτης.
Γεννήθηκε στον Πρινέ  Σελίνου το 1912, του 14 Σ.Π. Πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Χανίων στις 26-4-1941

11)Κατσιφαράκης Θεοχάρης του Παναγιώτη, στρατιώτης . Γεννήθηκε στα Πλεμενιανά Σελίνου το 1916 του 14^ου Σ.Π. Φονεύθηκε σε αεροπορικό βομβαρδισμό στο Ορεινό Χειρουργείο Μπάλι, Τρεμπεσίνας στις 14-3-1941

12)Κιρμιτζόγλου Ιωάννης του Σταύρου (στο έδαφος), στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Βουτά Χανίων , του Λόχου Ασφαλείας Καλπακίου. Φονεύθηκε στο Καλπάκι Ιωαννίνων στις 24-4-1941.

Είναι στο έδαφος με το πολυβόλο

13)Κλεινάκης Μιχαήλ του Ματθαίου, στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Σκάφη Σελίνου Χανίων το 1911, του 14^ου Σ.Π. Φονεύθηκε στην Τρεμπεσίνα στις 9-2-1941.

14)Κοκολάκης Μιχαήλ του Στυλιανού, στρατιώτης. Γεννήθηκε στα Βοθιανά Σελίνου Χανίων το 1915, του V Συντάγματος Πυροβολικού. Φονεύθηκε στον αυχένα Μετζγκοράνης (Στενά Κλεισούρας) στις 9-3-1941.

15)Κουμαδοράκης Δημήτριος του Δημητρίου, στρατιώτης.

Γεννήθηκε στη Σαρακίνα Σελίνου Χανίων το 1917, του 9^ου Σ.Π. Εξαφανίστηκε  στη νήσο Μήλο σε αεροπορικό βομβαρδισμό του Α/Π «Πόπη» στο οποίο  επέβαινε επιστρέφοντας στην Κρήτη στις 21 Απριλίου 1941

16)Κωστάκης Εμμανουήλ του Στυλιανού, στρατιώτης. Γεννήθηκε στα Πλεμενιανά Σελίνου Χανίων το 1916, του 14^ου Σ.Π. Φονεύθηκε στην Τρεμπεσίνα στις 14-3-1941.

17) Μαλανδράκης Νικόλαος του Παναγιώτη, στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Αργαστήρι Σελίνου Χανίων το 1909, του 14^ου Σ.Π. Πέθανε στο ΙΒ Ορεινό Χειρουργείο (Κοσίνα) στις 2-2-1941.

18)Μανουσάκης Ευτύχιος του Αντωνίου, στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιόχωρα Σελίνου Χανίων το 1912, του ΙΙ Λόχου Σκαπανέων της ΙΙ Μεραρχίας . Φονεύθηκε στο ύψ. Δόντι (Γκόλικο ΝΑ Τεπενελίου ) στις 26-3-1941.

19)Μαράκης Γεώργιος του Εμμανουήλ, στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Βουτά Σελίνου Χανίων το 1914, του 14^ου Σ.Π. Πέθανε στο 2^ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 5-2-1941.

20)Μιχελαράκης Αντώνιος του Ευστρατίου, στρατιώτης.
Γεννήθηκε στην Παλαιόχωρα Σελίνου Χανίων το 1913, του 90^ου ΣΠ. Πέθανε στο Β Πεδινό Νοσηλευτικό Τμήμα (Κοσίνα) στις 21-2-1941

21)Μπασιάς Εμμανουήλ του Σταματίου, στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Επανοχώρι Σελίνου Χανίων, του 90^ου Σ.Π.  Φονεύθηκε στο Μάλι Σερβάνι στις 17-4-1941.

22)Μποτονάκης Αντώνιος του Γεωργίου, στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κάντανο Σελίνου Χανίων το 1907, του 90^ου Σ.Π. Πέθανε στο Β1 Πεδινό Νοσηλευτικό Τμήμα (Κοσίνα) στις 28 -2-1941.

Είναι ο  μεσαίος

23)Μπουμπλάκης Ευάγγελος του Ευσταθίου, στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Χασίο Σελίνου Χανίων το 1908,  του 44 Σ.Π.
Πέθανε στο 2^ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 6-4-1941.

Με την αδελφή του

24)Μπoτωνάκης Ιωσήφ του Αρτεμίου, Λοχίας. Γεννήθηκε στο Βουτά Σελίνου Χανίων το 1915, του 8^ου Σ.Π. Πέθανε στο 4^ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών στις 28 12-1940

25)Μποτωνάκης Θεόδωρος του Ευστρατίου, στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Σκλαβοπούλα Σελίνου Χανίων το 1918, του 9^ου Σ.Π. Φονεύθηκε στο Γκολέμι στις 19-12-1940

26)Ξενάκης Γεώργιος του Θεοδώρου, στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Κακοδίκι Σελίνου Χανίων το 1912, του 1^ου Κινητού Εμπέδου Ιωαννίνων. Φονεύθηκε στο Καλπάκι στις 22-4-1941.

27)Παπακοντάκης Κωνσταντίνος του Γεωργίου, στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιόχωρα Σελίνου Χανίων το 1905 , του 9^ου Λόχου Μπέλες. Φονεύθηκε στο Μπέλες στις 6-4-1941.

28)Πατσουφράκης Κωνσταντίνος του Ιωάννη, στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιόχωρα Σελίνου Χανίων το 1915 , του 14^ου Σ.Π. Εξαφανίστηκε στο υψ. 1623 (Κλεισούρας-Τρεμπεσίνας), στις 28-1-1941

29)Πρωτοπαπαδάκης Εμμανουήλ του Αντωνίου, δεκανέας. Γεννήθηκε στο Ανισαράκι Κανδάνου Σελίνου Χανίων το 1916, του V  Σ.Π. Φονεύθηκε στην Τρεμπεσίνα  στις  10-3-1941.

30)Σφηναρολάκης Εμμανουήλ του Στυλιανού, δεκανέας. Γεννήθηκε στο Κακοδίκι Σελίνου Χανίων το 1910, του 36^ου Σ.Π.. Φονεύθηκε στο ύψ. 1143 (Πεστάνη) στις 18-3-1941

31)Τσιβουράκης Παναγίωτης του Εμμανουήλ, στρατιώτης. Γεννήθηκε στους Κοπετούς Σελίνου Χανίων το 1913 , του V6 Ορεινού Χειρουργείου . Πέθανε στο Α Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 31-1-1941.

32)Φαλαγγάρης Κωνσταντίνος του Ιωάννη, λοχίας. Γεννήθηκε στην Κάνδανο Σελίνου Χανίων το 1915 , του 14 Σ.Π. Πέθανε στο 7^ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών στις 23-3-1941.

33)Χατζηγρηγοράκης Γρηγόριος του Ιωάννη, στρατιώτης. Γεννήθηκε στους Στράτους Παλαιοχώρας Σελίνου Χανίων το 1913, του 14 Σ.Π. Πέθανε στο 1^ο Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 18-3-1941.

Σημειώνεται ότι όπως μας πληροφόρησαν πριν από δύο μέρες, και ο Ντουλάκης Ιωάννης σκοτώθηκε στις 22-4-1941. Καταγόταν από τον οικισμό Περιβόλια πρώην Βεριβιανά Σαρακήνας. Επειδή το όνομα του δεν περιλαμβάνεται στον επίσημο κατάλογο με τους νεκρούς του Στρατού, ούτε είναι γνωστό πού και πως σκοτώθηκε, η περίπτωση αυτή θέλει ακόμη διερεύνηση.

Κυρίες και Κύριοι

Με την εκδήλωση μας αυτή, αποτίουμε φόρο τιμής στους συνεπαρχιώτες μας, που αγωνίστηκαν ένδοξα, ηρωικά και θυσιάστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας μας, την ακεραιότητα και την τιμή της. Αυτή η θυσία τους ας μας διδάσκει, ας μας εμπνέει  και ας μας δείχνει το δρόμο του χρέους που έχουμε απέναντι σε αυτήν.

Τελειώνοντας θέλω  να προσθέσω ότι για τους περισσότερους ηρωικούς μας νεκρούς δεν γνωρίζουμε που έχουν ταφεί. Γιατί οι συνθήκες κάτω από τις οποίες σκοτώθηκαν, τις πιο πολλές φορές πάνω στα χιονισμένα βουνά, αλλά και αυτές που επικράτησαν τα επόμενα χρόνια, δεν ευνοούσαν τις έρευνες για να βρεθούν οι τάφοι τους, για όσους βέβαια υπάρχουν.

Όπως έχει τελευταία γίνει γνωστό, η Ελλάδα και η Αλβανία συνεργάζονται στον τομέα της έρευνας αυτής. Ετσι με τη μέθοδο του DNA μπορούν να βρεθούν σε ποιόν ανήκουν τα οστά των πεσόντων  που βρίσκονται  σε διάφορους τάφους.

Σήμερα στο Ναυτικό Νοσοκομείο Σούδας, μπορεί όποιος συγγενής ενδιαφέρεται, να δώσει αίμα προκειμένου να εξεταστεί αν τα οστά που βρίσκουν στους τάφους στην Αλβανία, ανήκουν στο συγγενικό του  πρόσωπο που σκοτώθηκε . 

Φωτογραφία από την εκδήλωση

Σημείωση:
Στην εκδήλωση έγιναν σύντομες ομιλίες από συγγενείς των φονευθέντων.
Οι ομιλίες αυτές έχουν δημοσιευθεί στην εφημερίδα Σελινιώτικα Νέα, σε 4 συνέχειες μέχρι την 29-11-2018.