Εχουμε
σήμερα τη χαρά να παρευρισκόμαστε στην παρουσίαση του ημερολογίου του έτους
2018 που εξέδωσε ο Πολιτιστικός σύλλογος
των απανταχού Ανατολικοσελινιωτών το «Ψηλάφι.
Είναι μια από τις
πρώτες ενέργειες του νέου διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου και του ευχόμαστε
να παίρνει πάντα πρωτοβουλίες για την προβολή και την πρόοδο της περιοχής .
Στο
ημερολόγιο αυτό αρχικά γίνεται παρουσίαση της ομάδας του Ριζίτικου
τραγουδιού του συλλόγου. Μιας ομάδας
καλλίφωνων ατόμων που αναβιώνουν τα
ριζίτικα, καλλιεργώντας έτσι την παράδοση, για τη δική μας και τις επόμενες
γενιές. Τα ριζίτικα τραγούδια έχουν μακρά ιστορία και καλύπτουν πολλούς τομείς
της έκφρασης του λαού. Πρόκειται για τραγούδια
ηρωικά, επαναστατικά,
ιστορικά, της ξενιτιάς, της
αγάπης και άλλα, που λέγονται σε γάμους, σε
γιορτές, σε βαπτίσεις και σε γλέντια γενικά.
Η ομάδα αυτή του
ριζίτικου του συλλόγου, αντιπροσωπεύει
την περιοχή του Ανατολικού Σελίνου σε πλείστες εκδηλώσεις και η εικόνα που
δίδει πάντα είναι άριστη.
Γίνεται επίσης παρουσίαση της περιοχής του Ανατολικού Σελίνου μέσα από
λίγες αλλά αντιπροσωπευτικές και
πανοραμικές φωτογραφίες που δείχνουν τη
μορφολογία, την ιδιαιτερότητα και την
ομορφιά της περιοχής .
Τέλος
γίνεται παρουσίαση μνημείων που έχουν κατασκευαστεί για να τιμηθούν πεσόντες κάτοικοι στους αγώνες για την ελευθερία, σε διάφορες
ιστορικές περιόδους.
Τα
μνημεία αυτά εξωτερικεύουν την έννοια της φιλοπατρίας, προβάλλουν τα στοιχεία
των υψηλών πατριωτικών πράξεων και
αποτελούν μια εκδήλωση επαίνου και δόξας,
που οφείλουμε στη μνήμη αυτών, που αγωνίστηκαν και έπεσαν για την πατρίδα.
Ο
Σύλλογος λοιπόν μέσω αυτών, αναφέρεται σε ιστορικές στιγμές, που σηματοδοτούν
την ιστορία της περιοχής του Ανατολικού Σελίνου και της εξέλιξης της και μας ταξιδεύουν στις ρίζες της ιστορίας μας και της μνήμης
μας. Γινόμαστε γνώστες της τοπικής μας ιστορίας, που είναι ένα ενοποιητικό
στοιχείο για όλους εμάς που καταγόμαστε από την περιοχή. Με τον τρόπο αυτό
διαμορφώνεται στον καθένα, ατομική συνείδηση και μέσω της συνεργασίας και της
αλληλεπίδρασης παράγεται η συλλογική συνείδηση της περιοχής, που συντελεί στην
τοπική ανάπτυξη.
Το
Σέλινο έχει γράψει τη δική του ιστορία στο πέρασμα των αιώνων, μια ιστορία
γεμάτη αγώνες, θυσίες και ηρωισμό. Τα
χώματά του, ποτίστηκαν στο παρελθόν με
τη σοφία και το αίμα των προγόνων μας. Κάθε εποχή έχει τη σφραγίδα του
παρελθόντος και κάθε εποχή οικοδομείται πάνω στην πείρα του παρελθόντος.
Το να ξεχνάμε το
παρελθόν αποτελεί μεγάλη απειλή για τον τόπο μας, σε μια εποχή που μεγάλοι και
δυνατοί, μη μπορώντας να διαγράψουν την ιστορία μας την ξαναγράφουν.
Θέλοντας
να συμβάλουμε στη διατήρηση της
ιστορικής μνήμης που αφορά το Ανατολικό Σέλινο και σύμφωνα με το πρόγραμμα της σημερινής
εκδήλωσης, που προβλέπει και
σύντομη ιστορική ομιλία, θα γίνει λόγος στη συνέχεια σε γεγονότα που συνέβησαν σε μια κρίσιμη
περίοδο, όταν η Κρήτη βρισκόταν κάτω από τον Τουρκικό ζυγό. Συγκεκριμένα θα γίνει αναφορά στην εξόντωση μερικών μελών της φοβερής και τρομερής οικογένειας των γενίτσαρων Βεργέρηδων,
που ζούσαν στο Σέλινο και μας είναι
γνωστές (1).
Πριν
όμως αναφερθούμε σχετικά, ας δούμε τι συνέβαινε γενικά στο Σέλινο, με τους γενίτσαρους , που ζούσαν εκεί.
Ο ιστορικός Μουρέλλος
γράφει πως οι φοβερότεροι γενίτσαροι της
Κρήτης ήταν οι Σελινιώτες, που δεν είχαν κανένα φραγμό στην αγριότητα τους.
Επίσης (2) ότι ο λαός του Σελίνου υπόφερε φρικτά από τη σκληρότητα των
γενιτσάρων του, γιατί τον μεταχειρίζονταν σαν δούλο και σκλάβο πραγματικό. Ηταν πάντα
αγγαρεμένος για τις δικές τους δουλειές και πάντα υποχρεωμένος να ανέχεται
αδιαμαρτύρητα κάθε πίεση τους και κάθε αγριότητα τους. Οι Βεργέρηδες, οι
Καούρηδες, οι Τζινιαλήδες, οι Βεντούρηδες, οι Μεμένηδες, οι Τζεμβρέμηδες κι’
άλλοι αναρίθμητοι γενίτσαροι, σε κάθε χωριό
πέντε δέκα, ήσαν οι βασανιστές
εκείνων, που μπόρεσαν παρά τα φρικτά μαρτύρια των να παραμείνουν ακόμα
χριστιανοί κάτω από μια υπεράνθρωπη και τραγική εγκαρτέρηση.
Το Σέλινο εκτός απ’ αυτούς είχε κι’ άλλους
τρομερούς γενιτσάρους. Το Βεκιαλαγασή Πελεκάνο, πούχε πάντα αγγαρεμένους
διακόσους χριστιανούς για τις δουλειές του, τον Αζίζ Κιαούρη, που σκότωσε ένας
Αλβανός ύστερα από διαταγή του Μουσταφά πασά. Τους Τόρηδες, τους Τσούνηδες,
τους Μαεστρίδες κι’ άλλους.
Αλλά
και ο ιστορικός Ψιλάκης γράφει (3) σχετικά για τα φοβερότερα του κόσμου
ανθρωπόμορφα τέρατα που ζούσαν στην επαρχία Σελίνου. Πάρα πολλοί από
αυτούς ήταν εξωμότες, δηλαδή είχαν
αλλαξοπιστήσει και τερατουργούσαν και οργίαζαν με πολλούς τρόπους και
καταβασάνιζαν και αποδεκάτιζαν συνεχώς το Χριστιανικό πληθυσμό.
Επίσης κάνει λόγο για τις παραπάνω αναφερθείσες τουρκικές οικογένειες,
πως ήταν, όπως και άλλες, ενετικής προελεύσεως.
Αυτοί δεν εξερχόντουσαν, όπως έκαναν παλιά, από τους παλαιούς πύργους των, για
να επιθεωρήσουν σαν τιμαριούχοι τα κτήματα τους και τις εργασίες σε αυτά, αλλά
σαν θηρία από τις φωλιές τους για να σκοτώσουν. Περιβόητος παραμένει υπάρχον
ακόμη ο πύργος στην Παλαιόχωρα του Τζιναλή,
καθώς και των φοβερών και τρομερών Βεργέρηδων.
1)Πρώτη
περίπτωση (4) εξόντωσης Βέργερη που μας είναι
γνωστή, είναι αυτή που έγινε από τον
Θοδωρομανώλη. Ο Μανώλης Θεοδωράκης η Μαραγκάκης κάποια μέρα του Μαρτίου του
1817 μετέβαινε από τον Ομαλό στο σπίτι του στο Επανοχώρι, στη συνοικία
Μαραγγιανά. Κοντά στο σπίτι του συνάντησε τον Εμίν Αγά Βέργερη, η οικογένεια
του οποίου, όπως προαναφέρθηκε, ήταν εξωμότες από τους Ενετούς. Το σχετικό
τραγούδι που γράφτηκε (5) λέει:
«Σα θέλετε να μάθετε τσι πράξεις του Βεργέρη
ήτονε σκύλος και
φονιάς κι άλλον δεν είχε ταίρι.
Μέρα και νύχτα τσι
Ρωμιούς ούλους εζύγωνέν τσι
κι έπιανε και τσι χρισιανές κι εξεμασκάρωνεν τσι.
Εκανε κι άλλα
πράγματα πολλά κακά μεγάλα,
τα σέρνανε οι
χρισιανοί ήταν μεγάλο πράμα.»
Ο
Βέργερης τον κάλεσε να πάει το βράδυ στη συνοικία Ζουρίδω, μαζί με τη λύρα του
και να φέρει μαζί του τις ξαδέλφες του και τη χήρα κουνιάδα του, για να διασκεδάσουν.
Ο Θεοδωράκης αρνήθηκε
αλλά ο Βέργερης επέμενε.
Μπροστά στην επιμονή
του, το βράδυ πήρε το όπλο του και τη λύρα του και πήγε στο σπίτι που του είπε
να πάει ο Βέργερης, αφού όμως πρώτα έκρυψε το όπλο του σε κοντινό σημείο. Το θέαμα που αντίκριζε ο επισκέπτης ήταν
σπαρακτικό. Εστρωναν στις σανίδες του πατώματος του σπιτιού ψαρές και ρόβι και έβαζαν τις γυναίκες να
χορεύουν πάνω, έτσι ώστε να γλιστρούν όταν χόρευαν και να πέφτουν
κάτω. Το θέαμα αυτό αρέσκοντο να το παρακολουθούν και οι άλλοι γενίτσαροι που μαζεύονταν
και αυτοί στο σπίτι.
Αφού έγινε το γλέντι την
ημέρα εκείνη και διασκέδασε ο Βέργερης,
κάποια στιγμή έφυγε για να κοιμηθεί. Τότε όμως ο Θοδωρομανώλης πήρε το
όπλο του, ανέβηκε πάνω σε μια συκιά και ενώ περνούσε από κάτω ο αγάς τον
πυροβόλησε και τον σκότωσε. Ακολούθως έφυγε για τα βουνά.
Ο φόνος του αγά
προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στην περιοχή.
Οι Τούρκοι για να
εξαναγκάσουν τον Θοδωρομανώλη να παραδοθεί συνέλαβαν συγγενείς του και τους
έκλεισαν στη φυλακή. Ετσι αναγκάστηκε να αφήσει τα βουνά και να συναντήσει τους
Τούρκους που τον καταδίωκαν. Η παράδοση έγινε στην περιοχή Κακές Πλευρές.
Τον μετέφεραν στα
Χανιά και τον ανέκριναν, όπου και ομολόγησε την πράξη του. Οι γενίτσαροι σαν
θηρία ζητούσαν από τον πασά να τον
κρεμάσει αμέσως. Ο πασάς, που βρισκόταν
σε κόντρα με αυτούς, προσπαθούσε να μην
το κάνει, αλλά οι γενίτσαροι απειλούσαν πως θα δημιουργήσουν μεγάλη ταραχή στην
πόλη. Μετά από αυτό, τον κρέμασαν και το σώμα του, αφού το έδεσαν στην ουρά ενός
αλόγου, το έσερναν επί τρείς ημέρες στους δρόμους της πόλης των Χανίων. Στο τέλος
πήραν ότι απέμεινε και το πέταξαν έξω από τα τείχη της πόλης. Μετά από ενέργειες
του Επισκόπου το σώμα ετάφη στο νεκροταφείο του Αγίου Λουκά. Αργότερα, η τύχη το έφερε ο γιός του
Θοδωρομανώλη αλλά και συγγενείς του να εκδικηθούν το θάνατο του δικού τους ανθρώπου, στις επαναστάσεις και τους αγώνες που
ακολούθησαν (6).
2)Άλλη εξόντωση
Βέργερη έγινε από τον Αντώνιο Γιώργιακα
. Πρόκειται για τον Μεχμέτ Βέργερη , που καταγόταν από το χωριό Αγία Ειρήνη
(13).
Αυτός μια μέρα ειδοποίησε
τον Αντώνιο Γεώργιακα που ήταν από το ίδιο χωριό, να πάει στο χορό που
διοργάνωνε, μαζί με γυναίκες.
Επειδή αυτός δεν υπάκουσε, του έστειλε πρόσκληση με ένα φυσέκι, που
σημαίνει ότι αν δεν πάει θα τον σκοτώσει.
Ο Γιώργιακας του απάντησε στέλνοντας του δύο φυσέκια. Αυτό αποτελούσε μεγάλη ύβρη για ένα γενίτσαρο.
Και επειδή πλέον δεν μπορούσε να παραμείνει στο χωριό, πήρε το όπλο του και
έφυγε στα βουνά.
Ο Μεχμέτ Βέργερης μετά από μέρες έφυγε στα Χανιά για να αγοράσει
διάφορα πράγματα και λίγο αργότερα επέστρεφε πίσω στο Σέλινο. Ο Γιώργιακας
καραδοκούσε στη διαδρομή του και τον περίμενε να γυρίσει. Και όταν ο Βέργερης,
μαζί με ένα μαύρο που είχε για βοηθό του, βρισκόταν στην περιοχή μεταξύ Φώκαις
και Νερατζόπορα, κοντά στον Ομαλό, τον πυροβόλησε και τον σκότωσε.
Στη συνέχεια εξαφανίστηκε από την περιοχή. Όμως οι
Τούρκοι τον βρήκαν. Το τέλος του
Γιώργιακα ήταν να τον περικυκλώσουν οι Βεργέρηδες στα Λευκά όρη και να τον θανατώσουν. Το
σχετικό τραγούδι που γράφτηκε λέει (7):
«Τρείς μαχαιριές του
δώκανε οι Βέργεροι ’ς τον μπέτη
Ετσά του το ’χε η μοίραν του γραφτό και κισιμέτι
Δυο μπαλωθιές του
ρίχνουνε πάνω σε μια την άλλη
Κι ύστερις τον
εσφάξανε, δεν είχε μπλιό κεφάλι. (8)»
3)Παρόμοιο
περιστατικό συνέβη και από άλλο Βέργερη στην περιοχή του χωριού Πρινές, λίγο πριν το 1821. Τότε αυτός ο Βέργερης,
σύμφωνα με τον ιστορικό Ψιλάκη, σκοτώθηκε από τον Ιωάννη Χαλακατέβα, γιατί είχε προσβάλει αισχρά την
τιμή της νεόνυμφου συζύγου του. Για το αν σκότωσαν τον Ιωάννη Χαλακατέβα η όχι
οι Τούρκοι, δεν μπορέσαμε να βρούμε στοιχεία.
4)Αλλη
περίπτωση εξόντωσης Βέργερη έγινε από τον Αντώνιο Μπασιά. Αυτός γεννήθηκε στο
Επανωχώρι Σελίνου. Ηταν απόγονος του
Σταμάτη Μπασιά, που έδρασε και θυσιάστηκε στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη.
Από εγκυκλοπαίδειες,
όπως «Η Μεγάλη Ελληνική εγκυκλοπαίδεια» κτλ, αλλά και άλλες πηγές, προκύπτουν
τα εξής:
Ο Αντώνιος Μπασιάς
έγινε αρματολός και έδρασε κυρίως από το 1800-1817. Μια ημέρα του έτους 1800
συνάντησε στο δρόμο δυο γενιτσάρους, που
πολύ συχνά βασάνιζαν τους Χριστιανούς συμπατριώτες του, οι οποίοι
ηθέλησαν να τον αγγαρεύσουν, αλλά αυτός αρνήθηκε. Τότε οι Τούρκοι εξαγριώθηκαν, εκείνος όμως με το
ραβδί του σκότωσε τον ένα και με
αστραπιαία κίνηση επήρε την πιστόλα του σκοτωμένου Τούρκου και σκότωσε και τον
άλλο. Μετά από αυτό κατέφυγε στη Μαδάρα και έγινε αρματολός. Τέθηκε επικεφαλής
σε μια, μεγάλου αριθμού σε άνδρες, ομάδα Σελινιωτών και τρομοκρατούσε εκείνους
τους Τούρκους του Σελίνου που καταβασάνιζαν τους συμπατριώτες του.
Ο ίδιος εξόντωσε και
τον ένα από τους τρείς φοβερούς αδελφούς Βεργέρηδες (9) που είχαν προκαλέσει
πλείστα δεινά στους Χριστιανούς.
Το 1810 μετέβη
στον Ομαλό και σκότωσε το Βέργερη Κανίγο, αφήσας το πρωτοπαλίκαρο του με τους
υπόλοιπους των ανδρών του στη θέση Αποπηγάδι. Οι Τούρκοι κατά την απουσία του επετέθησαν κατά των ανδρών του και
σκότωσαν το πρωτοπαλίκαρό του.
Το σχετικό
τραγούδι (10) λέει:
«Εδά
ν' απάνω στ' Ομαλό, πέρα στον πέρα γύρο
να φάη και το Βέργερη τον άτιμο Κανίγο.
Ξανίγη, πάω, λέειν' του, πιάσε συ το κουμάντο,
κάμε διαφέντεψη καλή, μαζί με το Μπονάτο.
Γκάβγω γώ δα στον Ομαλό. Σκοπό 'χω να ξεκάμω
Κανίγο και Μεντόναγα τουτονά πάω να κάμω! »
Ο Αντώνης Μπασιάς (11)
έπεσε σε τουρκική ενέδρα το 1817 και τον σκότωσαν.
5) Πέμπτη
περίπτωση εξόντωσης Βέργερη (12) στο Σέλινο έγινε από τον Καλογερογιάννη. Ο
ιστορικός Μουρέλλος γράφει πως η ιστορία
κι’ η παράδοση εκράτησε δυστυχώς πολύ λίγα ονόματα από τους ηρωικούς χαϊνηδες’,
μα
μέσα σ’ αυτά, εξαιρετική θέση έχουν οι Καλογεράκηδες
και πιο πολύ ο Καλογερογιάννης. Αυτός κι’ οι αδελφοί του, είχαν στρέψει όλο το μίσος τους και την
εκδίκηση τους στους αγριότερους και φοβερότερους γενιτσάρους της Κρήτης, τους
Σελινιώτες, που δεν είχαν κανένα φραγμό στην αγριότητα τους.
Καλογεράκηδες ζούσαν τότε
και στη Σαμαριά των Σφακίων. Ενας από αυτούς, ο Καλογερογιάννης, εξορμούσε από
εκεί και καταδίωκε τους γενιτσάρους, που ζούσαν εκατέρωθεν του φαραγγιού στης
Σαμαριάς , δηλαδή στα Σφακιά και στο Σέλινο.
Επειδή στο Σέλινο
τότε δρούσε ένας Βέργερης, που ήταν ονομαστός για την αγριότητα του,
αναγκάστηκε ο Καλογερογιάννης να του γράψει να σταματήσει τη δράση του, γιατί διαφορετικά με κάθε τρόπο
θα σταματούσε τη θηριώδη και κτηνώδη διαγωγή του. Ο Βέργερης του απάντησε να κατέβη από το βουνό
και να πάει στο σπίτι του για να τον φιλοξενήσει.
Σχετικό
τραγούδι λέει:
«Ελα, Γιάννη
Καλόγερε, κάτω εις το κονάκι,
Να σφάξωμε ένα μαρτί,
να κάμωμε ζεφτάκι.»
Ο
Καλογερογιάννης έφυγε και βγήκε από το νότιο μέρος του φαραγγιού και πήγε στο Σέλινο μόνος του. Εκεί έμαθε ότι
ο Βέργερης συνέχιζε και έβγαινε από τον πύργο του και ερήμωνε τα χωριά του
Λάκκου Σγουράφου, αλλά και γενικά οργίαζε.
Αφού λοιπόν παραφύλαξε,
τον συνάντησε μεθυσμένο, όπως ήταν
συνήθως, σε μια ερημική περιοχή. Ηλθαν στα χέρια, αλλά αν και ήταν μεθυσμένος ο
Τούρκος, κατόρθωσε και πλήγωσε τον
Καλογερογιάννη στο μηρό. Όμως στο τέλος ο Καλογερογιάννης τον σκότωσε.
Ο φόνος του προκάλεσε
μεγάλη αναστάτωση στους γενιτσάρους που προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να τον συλλάβουν
η να καταστρέψουν τους οικείους του.
Επειδή όμως δεν ήταν εύκολο να μπουν στο φαράγγι, που ήταν τόπος επισφαλής για αυτούς, παραμόνευσαν
στις δύο εισόδους του φαραγγιού για αρκετό χρόνο.
Σύμφωνα με την
παράδοση, κατόρθωσαν με απάτη να τον βρουν
σε μια περιοχή πάνω από την Αχλάδα και
να τον σκοτώσουν, ενώ ακόμη έπασχε από το τραύμα του στο μηρό.
Κυρίες και κύριοι
Η
ιστορική μας μνήμη είναι κριτήριο της ιστορικής μας ταυτότητας και η διατήρηση
της είναι πράξη αντίστασης, που πια δεν είναι ένοπλη, αλλά κυρίως πολιτιστική
και ψυχολογική. Η αρχή αυτή της αντίστασης, της διαφορετικής, βρίσκεται ακριβώς
στη διατήρηση της ιστορικής μας συνείδησης.
Με το
να τιμάμε τους ανθρώπους μας, που έπεσαν για την ελευθερία της πατρίδας, εκπληρώνουμε
μια υποχρέωση που έχουμε όλοι μας ως Ελληνες
και δείχνομε ότι και εμείς είμαστε παρόντες στο να προσφέρομε την όποια υπηρεσία η πατρίδα
μας χρειαστεί .
Συγχαρητήρια
λοιπόν στο σύλλογο «Ψηλάφι» για τις πρωτοβουλίες που παίρνει και ευχόμαστε να
είναι πάντα ένα σύλλογος δημιουργικός, που θα βοηθά στην πρόοδο της περιοχής
μας.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1) Βεβαίως
πολλοί άλλοι κάτοικοι της περιοχής του Σελίνου, από διάφορες οικογένειες, είχαν εξοντώσει γενίτσαρους που βασάνιζαν του
Χριστιανούς. Εδώ θα γίνει λόγος μόνο για την εξόντωση των γενίτσαρων
Βεργέρηδων.
2) Στην ιστορία του
σελίδα 242
3) Στην ιστορία του,
εκδόσεις Μινώταυρος (καθαρεύουσα), τόμος
Γ, σελίδα 1560
4) Για το
περιστατικό αυτό βλέπε ιστορία Ψιλάκη, εκδόσεις Μινώταυρος, σελίδες 1510-1511,
ιστορία Ι. Μουρέλλου σελίδες 276-278.
5) Ολο
το τραγούδι υπάρχει στο βιβλίο του Γιάννη Μάντακα «Κρητικών αγώνων ιστορικές
επιλογές», Β! τόμος, έκδοση του
Πολεμικού Μουσείου Χανίων, 2000, σελίδα
112 και μετά.
6) Τα περισσότερα από
τα παραπάνω ελήφθησαν από την ιστορία Ψιλάκη, από τις σελίδες που προαναφέρθηκαν.
7) Ολο το τραγούδι υπάρχει στο βιβλίο
του Γιάννη Μάντακα «Κρητικών αγώνων ιστορικές επιλογές», Β! τόμος, έκδοση του Πολεμικού Μουσείου Χανίων, 2000, σελίδα 117 και μετά.
8) Βλέπε σελίδες 68-69 στο βιβλίο του Τάκη Γεωργιακάκη, «Η
οικογένεια Γεωργιακάκη στους εθνικούς αγώνες», τόμος Α!.
9) Bλέπε σχετικό άρθρο του Σταμ.
Αποστολάκη στο περιοδικό Ελλωτία, έκδοση του δήμου Χανίων, του έτους 1992, που έχει αναρτηθεί στη
ιστοσελίδα http://www.gymnasio-platania.gr/static/e4_path//lg_history.htm
10) Ολόκληρο
αυτό το τραγούδι βρίσκεται στο βιβλίο του Μιχάλη Μπασιά «Ο γιός του
σπιθόλιοντα», , εκδόσεις GUTENBERG 1972, σελίδες 314-315.
11) Η
εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ γράφει πως σκότωσε δυό ενόπλους γενιτσάρους επειδή τον
ανάγκασαν να εκτελέσει κάποια αγγαρία. Επειτα πήρε τα όπλα τους και κατέφυγε
στα βουνά, όπου επικεφαλής πολλών συμπατριωτών του, τρομοκρατούσε τους Τούρκους
του Σελίνου. Σκοτώθηκε σε Τουρκική ενέδρα.
O δε Παναγιώτης Κριάρης στην ιστορία του γράφει:
«Εν τη επαρχία του Σελίνου κατά την
εποχήν ταύτην ενήργουν αρματωλικώς τινές των κατοίκων του Λάκκου Ζωγράφου εν
οίς ο Αντώνιος Μπασιάς εγγονός του εις Σφακιά πεσόντος Σταμάτη Μπασιά (σελ
95-96 Μαρ. Α), όστις δράσας επί οκταετίαν (1810-1817) είχεν εξοντώσει τινάς των
τότε φοβερών γενιτσάρων εν τη επαρχία του.»
12) Βλέπε σχετικά ιστορία Ψιλάκη, σελίδα 1560 και ιστορία
Μουρέλλου σελίδες 242-243
13)Σύμφωνα με την ιστορία
Ψιλάκη, εκδόσεις Μινώταυρος.
