ΓΙΑΝΝΗΣ Μ. ΣΕΙΡΑΔΑΚΗΣ

Ο Γητευτής των αστεριών

Γράφει ο Δημήτριος Κ. Σειραδάκης

Στις 3-5-2020 έφυγε για το άλλο ημισφαίριο της ζωής ο Γιάννης Μ. Σειραδάκης, ομότιμος καθηγητής Αστροφυσικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Ήταν γιος του Μιχάλη Ι. Σειραδάκη από το Λιβαδά - Σελίνου, ενός ανθρώπου αγνού και άδολου και της αγγλίδας αρχαιολόγου Mercy Money Coutts, μιας γυναίκας, αληθινής Κυρίας, που σκοπό της ζωής της είχε τάξει την προσφορά και τον αγώνα για τους άλλους. Φαίνεται πως η προσεγμένη ανατροφή του αλλά και η συνεχής παρατήρηση και μελέτη των ουρανίων σωμάτων, δηλ. η αδιάκοπη ενατένισή του προς τα Άνω, τον έκαναν να «άνω θρώσκει».

Η ακαδημαϊκή του πορεία άρχισε με το πτυχίο φυσικής από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στη συνέχεια με Μάστερ και Διδακτορικό στην αστρονομία στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και με έρευνες στα Πανεπιστήμια του Αμβούργου και της Καλιφόρνιας.

Εξαιρετικά σημαντικός σταθμός στην καριέρα του ήταν η εκλογή του το 1985 ως Αναπληρωτή Καθηγητή του τμήματος Φυσικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και η εξέλιξή του το 1995 σε Καθηγητή του ίδιου Πανεπιστημίου, θέση που κατείχε ως τη συνταξιοδότησή του το 2015.

Λαμπρό στάδιο της επιστημονικής του πορείας υπήρξε η ενασχόλησή του με την έρευνα: Τον γοήτευε η παρατήρηση και η μελέτη του ουράνιου θόλου. Διατύπωσε αξιόλογες παρατηρήσεις για τους αστέρες νετρονίων, για το κέντρο του Γαλαξία μας, για τον Ήλιο, τη Σελήνη κ.ά. Σημαντικοί σταθμοί στην ερευνητική του πορεία ήταν:

1) Η εκλογή του ως Διευθυντή του Εργαστηρίου Αστρονομίας.

2) Η συμμετοχή του ως ιδρυτικό μέλος της ομάδας Pulsar, η οποία το 2005 βραβεύτηκε με το ανώτερο βραβείο «Καρτέσιος» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έγκριτα ελληνικά και διεθνή έντυπα τον χαρακτήρισαν ως έναν από τους μεγαλύτερους «κυνηγούς αστέρων» νετρονίων, pulsar, διεθνώς.

3)H ενασχόλησή του με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, θεωρούμενος και διεθνώς ως ο κατ’ εξοχήν ειδικός για τη μελέτη και την ερμηνεία των λειτουργιών του καταπληκτικού αυτού δημιουργήματος της Αρχαίας Ελλάδας.

4) Η συγγραφή διδακτικών βιβλίων και η εκπόνηση πάνω από εκατό (100) πρωτότυπων ερευνητικών εργασιών, δημοσιευμένων σε διεθνή έντυπα κ.λ.π.

Συμπληρώνοντας τα παραπάνω στοιχεία θα ήθελα να προσθέσω και κάποια καινούργια που διάβασα στο «ΒΗΜΑ» της Κυριακής 10 -5 -2020. Γράφει λοιπόν ο συντάκτης της εν λόγω εφημερίδας ότι ο Γιάννης Σειραδάκης « μείωνε την εντροπία του κόσμου μας» Έτσι, λέει, κάνουν οι καλοί επιστήμονες: Βάζουν τάξη στο χάος των φαινομένων, εξηγούν, ερμηνεύουν, οριοθετούν. Μας βοηθούν να αντιστεκόμαστε στη φθορά και στη διάλυση της αμάθειας, στο σκοτάδι, στις προλήψεις, στη βία που κάνουν τη ζωή αβίωτη

Ο Τζώνης Σειραδάκης ήταν απ’ αυτούς που οργανώνουν τον κόσμο στη μεγαλύτερη δυνατή έκταση, στο μεγαλύτερο δυνατό βάθος χρόνου.

Με τα ραδιοτηλεσκόπια «έβλεπε» και «άκουγε» τους χτύπους της καρδιάς των «Παλσάρ», τα μελετούσε, τα κατέγραφε, τα έβαζε σε πίνακες και σε εξισώσεις, έβαζε ανθρώπινη τάξη στο Σύμπαν και η μοχθηρή εντροπία τον τιμώρησε, στερώντας του την όραση από το δεξί μάτι.

Και διατυπώνει ο συντάχτης της εφημερίδας τον εξής καταπληκτικό συλλογισμό: «Η στέρηση της όρασης από έναν παρατηρησιακό αστρονόμο είναι ό,τι και η στέρηση της ακοής από τον Μπετόβεν! Λίγους μήνες μετά επήλθε ο θάνατος.

Αφού λοιπόν επί τριάντα χρόνια έβαζε τάξη στο Διάστημα, ο Τζώνης έκανε βουτιά ετών φωτός και από τους αστέρες Πάλσαρ προσγειώθηκε στον περίφημο Μηχανισμό των Αντικυθήρων, εκείνο το τρομερό κουτί που έχει κλεισμένα μέσα του τον ήλιο και το φεγγάρι, στερεωμένα πάνω σε δεκάδες γρανάζια, που αιώνες τώρα παίζουν μέσα σ’ αυτό το κουτί το ίδιο αιώνιο κυνηγητό.

Όλες αυτές οι επιστημονικές περγαμηνές και οι ερευνητικές του διακρίσεις τον κατέστησαν έναν μεγάλου βεληνεκούς ερευνητή, έναν ακούραστο εργάτη της επιστήμης με ξεχωριστό ειδικό βάρος. Και όμως παρ’ όλες αυτές τις διακρίσεις ο Γιάννης έμεινε πάνω απ’ όλα άνθρωπος. Από χαρακτήρα ήρεμος και ήμερος αποτελούσε υπόδειγμα απλότητας και μετριοφροσύνης.

 Θυμάμαι όταν το 2005 του είπα πως ήθελα να γράψω κάτι σε τοπικό έντυπο των Χανίων για τη βράβευσή του με το βραβείο «Καρτέσιος», εκείνος μου απάντησε: Εγώ, Δημήτρη μου, ό,τι κάνω το κάνω για την επιστήμη και δεν προσδοκώ κανένα όφελος. Φαίνεται πως εφάρμοζε τα λόγια που ήταν γραμμένα στο οικόσημο του Βαρόνου παππού του: « Να είσαι, όχι να φαίνεσαι ότι είσαι». Εγώ του απάντησα ότι το αναμμένο λυχνάρι δεν το βάζουμε κάτω από το τραπέζι αλλά πάνω σ’ αυτό για να φέγγει σε όλους που είναι γύρω του.

 Γι’ αυτό θα ήθελα να σημειώσω δυο λόγια για τον άνθρωπο Γιάννη όπως τον γνώρισα, όπως πράγματι ήταν. Να πω πως μου έκανε ιδιαίτερη χαρά όταν ερχόταν στα Χανιά και με τιμούσε με την επίσκεψή του στο σπίτι μου όπου κουβεντιάζαμε για το γενεαλογικό δέντρο των Σειράδων, για το Λιβαδά, για τον παππού του τον Σειραδογιάννη κ.ά. Και ήταν τόσο απλός και αληθινός, που με γοήτευε η κουβέντα μαζί του και πολλές φορές ένιωθα περήφανος που ανήκω στην ίδια οικογένεια με αυτόν τον μοναδικό άνθρωπο.

 Πριν λίγες μέρες τον είδαμε σε τηλεοπτική εκπομπή με το αγαπημένο του θέμα το Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Και είναι απορίας άξιο πώς αυτός ο ήρεμος και ήμερος άνθρωπος με το σχεδόν μόνιμο αδιόρατο χαμόγελο στα χείλη του, με τους χαμηλούς τόνους και την πηγαία ευγένεια, αυτός ο ευπατρίδης της ζωής και της επιστήμης, ήταν ταυτόχρονα και ένας ανήσυχος και ακούραστος ερευνητής « παντός επιστητού». Ένας φωτισμένος πανεπιστημιακός δάσκαλος που όμως είχε μια μοναδική ικανότητα να μπορεί να διαλέγεται και να συνδιαλέγεται το ίδιο άνετα είτε με τις πνευματικές κορυφές της επιστήμης είτε με τους πιο απλούς ανθρώπους του λαού, τους βοσκούς και τους ξωμάχους της υπαίθρου.

Δηλωτικό της αξίας του Τζώνη ως επιστήμονα αποτελεί η πρόταση του Catalina Sky Survey, του αστεροσκοπείου που παρατηρεί τους μικροπλανήτες του ηλιακού συστήματος να προτείνει προς την International Astronomical Union, αρμόδιο φορέα για την ονομασία των αστεριών, ο αστεροειδής 2006 ΥΒ 55 να βαφτιστεί SEIRADAKIS. Ο αστεροειδής αυτός μάλιστα βρίσκεται δίπλα στον αστεροειδή του Μικρού Πρίγκιπα 2006ΥΒ55!

 Είναι παρήγορο το γεγονός ότι ο Γιάννης άφησε αντάξιους συνεχιστές της πορείας του στην επιστήμη αλλά και στην κοινωνία δυο θαυμάσια παιδιά, το Μιχάλη και την Έλενα, που η μέχρι τώρα πορεία τους προοιωνίζεται λαμπρό μέλλον όπως και μια εξαίρετη αδελφή, τη Σοφία, γαλουχημένη και εκείνη με τις ίδιες με το Γιάννη αξίες.

Άνθρωποι του βεληνεκούς του αείμνηστου Γιάννη αποτελούν στις μέρες μας είδος εν ανεπάρκεια. «Το φευγιό» του αποτελεί μεγάλη απώλεια για την οικογένειά του, για την Κρήτη, για την οικογένεια των Σειράδων, για την επιστήμη, για την κοινωνία … και το κενό που αφήνει η απουσία του δυσαναπλήρωτο.